ما وقتی به آفریده های خدا و زمین و چرخه های آن حیوانات و منظومه ها و آفرینش خودمان علمی و با دقت نگاه می کنیم به این پی میبریم که امکان ندارد جهان دو مدبر داشته باشد اما شبهه ای که وارد کردند این است که می شود با فرضی می شود خدای دومی وجود داشته باشد.

پرسش
داشتم درباره تماتع در کتاب توحید مطالعه میکردم و در پاسخ به شبهات این برهان به یک شبهه رسیدم که جواب آن را رجوع به فلسفه و اسفار معرفی کردند که من از فلسفه بیزارم و مراجعه نخواهم کرد و سوالش را از شما میپرسم ان شاء الله جوابتان کامل و قانع کننده باشد تا دلیل تماتع کامل شود. ان‌شاءالله تعالی ما وقتی به آفریده های خدا و زمین و چرخه های آن حیوانات و منظومه ها و آفرینش خودمان علمی و با دقت نگاه می کنیم به این پی میبریم که امکان ندارد جهان دو مدبر داشته باشد اما شبهه ای که وارد کردند این است که می شود با فرضی می شود خدای دومی وجود داشته باشد. آن هم این که این جهانی که ما در آن هستیم با تمام سیاره ها و زمین آفریده یک خدایند و ارتباط بین آن ها هم با علم روز ثابت است اما جهان دیگری به غیر از این جهان وجود دارد که آن هم یک خدا دارد و حکمت و اندازه گیری در آن دنیا و تدبیر آن دنیا دست خدای دومی است. ما این دنیا را نمی بینیم یا در عرش است یا… به هرحال چگونه بگوییم که جهان دیگری وجود ندارد و این فرض را باطل کنیم. این شبهه را با وجوه مختلف مثل دلیل عقلی و نقلی و بررسی آن با صفات خداوند جواب دهید تا برهان تمانع کامل شود.
پاسخ
آیت الله سید علی حسینی میلانی مدظله
بسمه تعالی
السلام علیکم
فرض مخلوقی برای غیر خداوند متعال محال است، چون مستلزم جهل یا عجز و یا بخل باری تعالی است، و هر یک از اینها محال است، و مستلزم محال محال. موفق باشید