نگاهى كوتاه به شرح حال ابن ابى اويس
با توجّه به روايتى كه بُخارى نقل كرده است اسماعيل بن ابى اويس از مالك روايت مى كند. او پسر خواهر مالك است. براى بررسى سند اين حديث ساختگى به شرح حال او نگاهى كوتاه مى نماييم. عالمان رجالى درباره او چنين اظهار نظر كرده اند:
نَسائى درباره او مى گويد: اسماعيل از نظر نقل حديث ضعيف است.1
يحيى بن مَعين درباره اسماعيل و پدر او مى گويد: اسماعيل و پدرش حديث مى دزديدند.
دولابى مى گويد: از نضر بن سَلَمه مروزى شنيدم كه مى گفت: اسماعيل بسيار دروغ گو است.
ذهبى نيز پس از نقل اين مطالب مى نويسد: ابن عدىّ سه حديث از او نقل مى كند، سپس مى گويد: اسماعيل از دايى خود مالك روايات عجيبى نقل مى كند كه هيچ كس درباره آن ها از او پيروى نمى كند.2
ابراهيم بن جنيد از يحيى نقل مى كند: اسماعيل در نقل حديث، حديث هاى صحيح را با ناصحيح در هم مى آميزد. او در نقل حديث دروغ گوست و احاديث او ارزشى ندارند.3
ابن حزم اندلسى نيز در كتاب المحلّى سخن از اسماعيل به ميان آورده، آن جا كه به نقل از ابوالفتح ازدى مى گويد:
سيف بن محمّد براى من اين گونه نقل كرد كه ابن ابى اويس حديث جعل مى كرد.4
عينى در اين موضوع اقرار اسماعيل را نقل مى كند و مى نويسد: خود اسماعيل به جعل حديث اقرار دارد; آن سان كه نَسائى نقل كرده است.5
1 . الضعفاء والمتروكون: 51.
2 . ميزان الاعتدال: 1 / 379 و 380.
3 . تهذيب التهذيب: 1 / 280.
4 . تهذيب التهذيب: 1 / 281.
5 . عمدة القارى: 1 / 8 ، فائده هفتم.