ديدگاه سُبكى
سُبكى در كتاب طبقات الشافعيه از ذهبى چنين نقل مى كند:
از حاكم نيشابورى درباره صحّت حديث طير پرسيدند.
حاكم پاسخ داد: اين حديث صحيح نيست. اگر اين حديث صحيح باشد، بايد گفت: كسى بعد از رسول خدا صلى الله عليه وآله برتر از على وجود ندارد.
آن گاه استاد ما مى گويد: از يك سو سند اين حكايت صحيح است. اما از سوى ديگر، چرا حاكم اين حديث را در المستدرك على الصحيحين نقل كرده است؟
يعنى: اگر حاكم معتقد باشد كه ابوبكر و عمر از على عليه السلام برتر هستند، پس چرا حديث طير را در المستدرك على الصحيحين آورده؟ و چرا آن را صحيح دانسته است؟
سُبكى در ادامه مى گويد: به اعتقاد من، اين حديث به كتاب حاكم افزوده شده است(!)1
يعنى حديث طير به كتاب المستدرك على الصحيحين افزوده شده است(!)
ببينيد تا چه اندازه تلاش مى كنند براى اين كه حديثى را از ميان احاديث حذف كنند، مى گويند: به نظر من، اين حديث به كتاب حاكم افزوده شده و از روايت هاى نقل شده از سوى حاكم نيست(!)
سُبكى مى افزايد: من در مورد نسخه هاى قديمى المستدرك على الصحيحين جست و جو كردم و نتوانستم خودم را قانع كنم كه اين روايت، در نسخه هاى اصلى اين كتاب نبوده است. (يعنى اين حديث را در تمام نسخه هاى آن ديدم).
آن گاه اين موضوع را به دارقطنى يادآورى كردم كه او حديث طير را در المستدرك على الصحيحين آورده است. به گمانم رسيد كه اين روايت بعدها به كتاب حاكم افزوده نشده است.
(يعنى كسى اين حديث را به المستدرك على الصحيحين نيفزوده است).
برخى گفته اند: حاكم آن را از كتاب خود حذف كرده است. چنان چه درستى اين گفته ثابت شود، حكايات پيشين مبنى بر وجود اين حديث در المستدرك على الصحيحين، و از سوى ديگر عدم اعتقاد حاكم به درستى اين حديث نيز صحت پيدا مى كند. به اين معنا كه او قبل از آشكار شدن نادرستى حديث، آن را نقل كرده است.
اما پس از روشن شدن اين مطلب كه برترى على عليه السلام بر شيخين مدلول حديث است، حديث ياد شده را از كتاب خود حذف كرده است. همان گونه كه ذهبى نيز اين سخن را ـ كه حاكم به عدم صحّت روايت طير معتقد بوده ـ ، تأييد كرده و آن را داستانى حقيقى مى داند.
اما حديث در برخى نسخه ها باقى مانده; خواه به صورت چاپ شده نسخه ها به صورت كتاب و يا غرضورزى و دشمنى برخى با ابوبكر و عمر، موجب شده آنان روايت يادشده را به المستدرك على الصحيحين بيفزايند. هر دو حالت ممكن است و علم به حقيقت مسأله نزد خداوند متعال است.2
1 . طبقات الشافعيّه: 4 / 168 و 169.
2 . همان.