عمران بن حصين
بنابر نقل ابن عبدالبرّ در كتاب الاستيعاب و ابن حجر عسقلانى در كتاب الإصابه، عمران بن حصين از بزرگان صحابه و فقها بوده است.1
وى حتى در واپسين روزهاى بيمارى خود كه به مرگش انجاميد به شدت از ديدگاه عمر انتقاد مى نمود. مسلم روايتى را اين گونه نقل مى كند:
مطرف مى گويد: عمران بن حصين در دوران بيماريش كه به مرگ وى انجاميد، مرا خواست و گفت: من سخنى چند به تو مى گويم چه بسا كه خداوند آن ها را برايت سودمند قرار دهد. اگر من زنده ماندم اين سخنان را پيش كسى بازگو مكن!2 ولى اگر از دنيا رفتم، به دلخواه خود عمل كن.
آن گاه گفت: فرشتگان به من سلام و درود فرستادند و بدان كه پيامبر خدا صلى اللّه عليه وآله ميان حج و متعه آن را جمع كرد و در اين باره آيه اى در كتاب خدا نازل نشد و رسول خدا صلى اللّه عليه وآله نيز از اين كار نهى نفرمود; ولى مردى آمد و حكمى از خودساخته را صادر كرد.3
نووى در شرح رواياتى كه حاكى از انكار عمران بن حصين در اين موضوع است، مى نويسد:
تمامى اين روايات بر اين امر اتفاق نظر دارند كه منظور عمران اين بوده كه متعه در حج و نيز حج قِران4 هر دو جايز هستند. هم چنين اين روايت به روشنى بيان گر اعتراض عمران به فتواى عمر درباره متعه حج است.5
1 . الاستيعاب: 3 / 284، الاصابه: 4 / 584. گفتنى است كه ابن قيم در كتاب زاد المعاد في هدى خير العباد مى گويد:
عمران بن حصين از عثمان والاتر است. برخى مى گويند: عمران فرشتگان را مى ديد و به وى سلام مى نمودند; همان گونه كه خود نيز به اين امر اشاره مى كند و مى گويد: «همانا بر من درود فرستاده شد». وى در سال 52 هجرى در بصره درگذشت.
2 . ملاحظه كنيد تقيه تا كجا رسيده بود؟
3 . صحيح مسلم: 3 / 70، كتاب حج، باب «جواز تمتع»، ذيل حديث 1236، و در همين باب از صحيح بخارى: 2 / 569; كتاب حج، باب «تمتع»، حديث 1496، سنن ابن ماجه: 4 / 454، كتاب مناسك، باب «التمتع بالعمرة إلى الحج»، حديث 2978، مسند احمد: 5 / 159، 5 / 600، حديث عمران بن حصين، حديث 19394.
4 . حج قِران يكى از انواع حج است; كسانى كه محل زندگى آن ها تا مسجد الحرام بيشتر از 16 فرسخ نباشد، اين حج را انجام مى دهند.
5 . المنهاج، شرح صحيح مسلم: 8 / 168.