دو نكته جالب
بنابر آن چه گذشت موقعيّت سند حديث ابن ماجه نيز روشن شد. درباره سند اين حديث دو نكته نيز قابل بحث است:
نخست: اين حديث ـ افزون بر آن چه گذشت ـ به طور مرسل نقل شده است. ابن حجر عسقلانى در فتح البارى و نيز ديگر شارحان صحيح بخارى به اين نكته تصريح كرده اند. مناوى در شرح خود مى نويسد:
ابن حجر در فتح البارى مى گويد: ترمذى و ابن حبّان اين حديث را به صورت مفصّل، از طريق عبدالوهّاب ثقفى به نقل از خالد حذّاء آورده اند. اين حديث با كلمه «مهربان ترين» آغاز مى شود و سند آن صحيح است، ولى حافظان احاديث گفته اند: درست آن است كه آغاز اين حديث، مرسل است و قسمتى كه به سندِ متّصل از حديث آمده همان است كه بخارى به آن بسنده كرده است.1
دوم: راوى اين حديث انس بن مالك است كه در موارد متعددى به دروغ گويى و خيانت، دست يازيده است. بنابراين نمى توان به او اعتماد كرد.


1 . فيض القدير: 1 / 589.