ديدگاه ابن حجر عسقلانى
حافظ ابن حجر عسقلانى در شرح اين حديث مى نويسد:
گفته اند كه در اين حديث، پس و پيش شده است. درست اين است كه رسول خدا صلى الله عليه وآله در جنگ خيبر، گوشت الاغ و ازدواج موقّت با زنان را ممنوع اعلام كرد.
جنگ خيبر، زمان ازدواج موقّت با زنان است; چرا كه در اين جنگ، ازدواج موقّت با زنان صورت نگرفت. به خواست خدا، شرح اين موضوع در كتاب نكاح و در جاى مناسب، بيان خواهد شد.
آن گاه ابن حجر در كتاب نكاح، احاديث مربوط به اين مسأله و ديدگاه هاى بيهقى، سهيلى، ابن عبدالبر و ديگران را به صورت مفصّل ذكر مى كند و مى نويسد:
مى توان اشكال مذكور را اين گونه حلّ و فصل نمود كه خبر جواز ازدواج موقّت در روز فتح مكّه، به حضرت على عليه السلام نرسيده بود; زيرا ـ همان گونه كه توضيح خواهيم داد ـ ممنوعيت ازدواج موقّت در حين حركت شبانه، صورت گرفته بود. در اين زمينه ابوعوانه روايتى را از طريق سالم بن عبدالله نقل و آن را صحيح دانسته است. اين روايت ظاهر حديث مذكور را تأييد مى كند. در اين روايت آمده است: مردى از ابن عمر درباره ازدواج موقّت پرسيد و گفت: فلانى، ازدواج موقّت را زير سؤال مى برد.
ابن عمر پاسخ داد: به خدا سوگند، او مى داند كه رسول خدا صلى الله عليه وآله در جريان جنگ خيبر، ازدواج موقّت را حرام نمود و ما از آن موقع به بعد، ازدواج موقّت نمى كرديم.1
به نظر ما دفاع از بخارى، حافظ ابن حجر را بر آن داشته تا در اين حديث ـ بر اساس روايات اهل سنّت ـ ، امير مؤمنان و دروازه شهر علم رسول خدا صلى الله عليه وآله را به ارتكاب اشتباه و جهل، متّهم سازد. پناه بر خدا از تعصّبى كه صاحب خود را به پرتگاه هلاكت مى برد.
1 . فتح البارى: 9 / 138.