13 . شمس الدين ذهبى و نگاهى به شرح حال او
شمس الدين ذهبى درگذشته سال 748 هجرى در چند جا از كتاب ميزان الاعتدال به حديث «النجوم» ايراد گرفته است.
يكى از آن موارد، در شرح حال جعفر بن عبدالواحد هاشمى قاضى است. وى در آن جا پس از نقل سخنان عالمان درباره جرح او مى نويسد: از مطالب فاجعه آميز او روايتى است كه از وهب بن جرير، از پدرش، از اعمش، از ابوصالح نقل مى كند كه ابوهريره مى گويد: پيامبر صلى اللّه عليه وآله فرمود:
أصحابي كالنجوم من اقتدى بشيء منها اهتدى؛1
اصحاب من مانند ستارگان هستند هر كس به چيزى از آن اقتدا كند هدايت يافته است.
ذهبى در مورد ديگر در ترجمه زيد عمّى پس از نقل اين حديث مى گويد: اين حديث باطل است.2
اينك نگاهى كوتاه به شرح حال ذهبى داريم. همه كتاب هاى رجالى و راوى شناسى با ستايش و ثناى فراوان از او ياد كرده اند. ابن تغرى بردى در توصيف ذهبى مى گويد:
شيخ، امام حافظ، مورّخ، صاحب تأليفات مفيد، شمس الدين ابوعبداللّه ذهبى شافعى از حافظان مشهور است.
وى احاديث فراوانى را شنيده و به شهرهاى بسيارى سفر كرده است. او نويسنده، مؤلف، مصنف و تاريخ نگار است. احاديث را تصحيح كرده و در علم حديث و علوم وابسته به آن مهارت و تخصص داشت. به اصول دست يافته و آن را پردازش كرده است و قرائت هاى هفت گانه را بر گروهى از اساتيد قراآت خوانده است.3
1 . ميزان الاعتدال: 2 / 141 و 142.
2 . همان: 3 / 152.
3 . براى آگاهى بيشتر در شرح حال او ر.ك: الدرر الكامنه: 3 / 336 ـ 338، طبقات الشافعيه: 5 / 216، فوات الوفيات: 2 / 370 ـ 372، البدر الطالع: 2 / 110 و 112، الوافى بالوفيات: 2 / 163 ـ 168، شذرات الذهب: 6 / 153، النجوم الزاهره: 1 / 182، طبقات القراء: 2 / 71.