کوفه در کنترل ابن زیاد
با اين اقدامات، شهر كوفه به طور كامل تحت تسلّط و قدرت ابن زياد قرار گرفت و اين در حالى بود كه سيدالشهداء عليه السلام نيز در كربلا به سر مى بردند.
در چنين زمانى و پس از اجراى اين برنامه ها، ابن زياد بر فراز منبر قرار گرفت و خطاب به مردم گفت:
اى مردم، يزيد پس از معاويه بهترين بندگان و بى نياز كننده شما در اموال و روزى دنياست! او به من دستور داده كه رزق شما را تا صد درهم و يا صد دينار از بيت المال افزايش دهم و اين پول را برايتان نگه دارم. به من دستور داده تا شما را از كوفه به جنگ دشمنش روانه كنم، پس گوش دهيد و اطاعت كنيد.1
در جاى ديگر مى گويد:
از بزرگ و كوچك كسبه و ديگر مردم هيچ كس باقى نماند و همگى بايد در لشگر با من همراه شوند و هر كس كه از لشگر ما تخلّف كند، ما نسبت به جان و مال او مسئوليّتى نداريم.2
و نيز نوشته اند:
ابن زياد پس از آن كه مردم را به جنگ با سيدالشهداء عليه السلام متوجّه نمود، مأمورانى را به كوچه ها و محلّه ها فرستاد تا جست و جو كنند تا اگر كسى را يافتند كه از حكم او سرپيچى نموده است دست گير كرده و نزد او بياورند.3
بدين ترتيب ابن زياد همه را به جز كسانى كه در زندان ها بودند و يا به گونه اى از شهر خارج شده بودند و در نخلستان ها پناه گرفته بودند به سوى كربلا حركت داد به طورى كه كسى در كوفه باقى نماند; از اين رو كسانى كه مى خواستند خود را به اردوگاه امام حسين عليه السلام برسانند، ناگزير در ميان لشگريان ابن زياد قرار گرفتند تا بتوانند به گونه اى خود را به امام حسين عليه السلام برسانند. از اين رو پس از رسيدن به كربلا، جمعى از آنان موفّق، به ملحق شدن به آن حضرت شدند و در ركاب حضرت شهيد شدند. نام و مشخصات برخى از كسانى كه براى پيوستن به سيدالشهداء عليه السلام از اين طريق استفاده كردند در تاريخ آمده است. اين گروه در تاريكى شب به لشگر امام حسين عليه السلام پيوستند و از همين جا مى توان حدس زد كه افراد ديگرى نيز با همين قصد با لشگر عمر سعد همراه شده بودند، ولى موفّق نشدند لذا بايد گفت كه اين افراد از قبل هدايت شده بودند، نه اين كه شب يا روز عاشورا از ظلمت به نور منتقل گردند.
از جمله اين افراد مى توان به قاسم بن حبيب أزدى، عمرو بن ضبيعه، حلاس بن عمرو أزدى (رئيس امنيت شهر كوفه در زمان حكومت اميرالمؤمنين عليه السلام)، مسعود بن حجاج تميمى و پسرش عبدالرحمان اشاره كرد.4
1 . الفتوح: 5 / 89 .
2 . انساب الاشراف: 3 / 178.
3 . الفتوح: 5 / 157، بغية الطالب في تاريخ حلب: 6 / 2626 ـ 2627، الاخبار الطوال: 254.
4 . ابصار العين فى انصار الحسين: 186 ـ 193.