تناقض گويى ابن تيميّه

تناقض گويى ابن تيميّه
ابن تيميّه در جايى ديگر به آيه تطهير پرداخته است، اما اين بار بر صحّت اين حديث تصريح نكرده! و به مفاد آن اعتراف ننموده است! بلكه ادّعا كرده كه مقصود آيه همسران پيامبر صلى الله عليه وآله هستند!
اين همان ديدگاه سوم است كه ابن جوزى آن را به ضحّاك بن مزاحم نسبت داده بود. ابن تيميّه چنين مى گويد:
آيه تطهير از پاكى اهل بيت و زدودن آلودگى از آن ها خبر نمى دهد. بلكه به آن ها فرمان داده شده تا آن چه را كه موجب پاكى و زدوده شدن آلودگى مى شود، انجام دهند؛ زيرا اين فرمايش خداوند:
(إِنَّما يُريدُ اللهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهيرًا)؛1
خدا فقط مى خواهد آلودگى را از شما خاندان ]پيامبر[ بزدايد و شما را پاك و پاكيزه گرداند؛
مانند آيه ديگرى است كه مى فرمايد:
(ما يُريدُ اللهُ لِيَجْعَلَ عَلَيْكُمْ مِنْ حَرَج وَلكِنْ يُريدُ لِيُطَهِّرَكُمْ)؛2
خدا نمى خواهد بر شما تنگ بگيرد، ليكن مى خواهد شما را پاك و نعمتش را بر شما تمام گرداند.
و آيه ديگرى كه مى فرمايد:
(يُريدُ اللهُ لِيُبَيِّنَ لَكُمْ وَيَهْدِيَكُمْ سُنَنَ الَّذينَ مِنْ قَبْلِكُمْ وَيَتُوبَ عَلَيْكُمْ وَاللهُ عَليمٌ حَكيمٌ * وَاللهُ يُريدُ أَنْ يَتُوبَ عَلَيْكُمْ وَيُريدُ الَّذينَ يَتَّبِعُونَ الشَّهَواتِ أَنْ تَميلُوا مَيْلاً عَظيًما * يُريدُ اللهُ أَنْ يُخَفِّفَ عَنْكُمْ وَخُلِقَ الاِْنْسانُ ضَعيفًا)؛3
خدا مى خواهد براى شما توضيح دهد و راه و رسم كسانى را كه پيش از شما بوده اند به شما بنماياند و بر شما ببخشايد و خدا دانا و حكيم است. خدا مى خواهد تا بر شما ببخشايد و كسانى كه از خواسته هاى نفسانى پيروى مى كنند مى خواهند شما دستخوش انحرافى بزرگ شويد. خدا مى خواهد بارتان را سبك گرداند و انسان ناتوان آفريده شده است.
مى بينيم كه طبق مفاد اين آيات، اراده در بردارنده امر، محبت و رضايت است؛ نه اين كه اراده، خواستى الاهى باشد كه به موجب آن، هر چه اراده شده، محقق شود. اگر اين گونه بود تمام كسانى كه خداوند پاكى آن ها را خواسته بود، پاك مى شدند.
اين كلام ما بر طبق ديدگاه قدريه شيعيان به راحتى قابل قبول است؛ زيرا اينان بر اين باورند كه خداوند آن چه را تحقق پيدا نمى كند، اراده مى كند و آن چه را اراده نمى كند، تحقق نمى يابد!!!
خداوند مى فرمايد:
(إِنَّما يُريدُ اللهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهيرًا).
و چون در اين آيه پاك شدن به انجام آن چه بدان امر شده و ترك آن چه از آن نهى شده، محقق مى شود و اين امر، به اراده و افعال خود آن ها بستگى دارد؛ پس اگر به آن چه بدان امر شده اند، عمل كنند، پاك مى شوند، در غير اين صورت نه هم چنان كه اين قدريه مى گويند: «خداوند آفريدگار افعال و اعمال آن ها نيست و نمى تواند پليدى را از آنان بزدايد».
اما دسته ديگر كه معتقد به قضا و قدر الاهى هستند مى گويند: خداوند براين امر قادر است و اگر به آن ها انجام اوامر و ترك نواهى را الهام كند پاكى و زدوده شدن آلودگى محقق مى شود.
براى اثبات اين سخن كه آيه بالا بيان گر امر و نهيى است كه به اهل بيت شده نه خبر دادن از زدودن رجس و پليدى و طاهر گردانيدن آن ها، حديثى صحيح را مى آوريم كه مسلم در صحيح خود از عايشه و صاحبان كتاب هاى السنن آن را به نقل از اُمّ سلمه آورده اند. در اين روايت آمده:
پيامبر صلى الله عليه وآله عبا را روى على، فاطمه و حسن و حسين عليهم السلام كشيد و بعد فرمود:
اللهمّ هؤلاء أهل بيتي فأذهب عنهم الرجس وطهّرهم تطهيراً؛
بارالها! اين ها اهل بيت من هستند. آلودگى را از ايشان بزدا و آن ها را پاك و مطهر كن.
اين حديث از دو زاويه بر خلاف ديدگاه رافضى ها (شيعيان) دلالت دارد:
نخست آن كه پيامبر براى آن ها اين گونه دعا فرموده اند. اين دعا نشان مى دهد كه آيه از وقوع طهارت خبر نداده است؛ چرا كه اگر اين امر واقع شده بود پيامبر صلى الله عليه وآله خداوند را به خاطر آن، ستايش و شكر مى كرد و تنها به صرف دعا بسنده نمى نمود.
دوم آن كه اين آيه دليلى است بر قادر بودن خدا براى زدودن آلودگى از آن ها و پاك كردنشان؛ اين عبارت ثابت مى كند كه خداوند افعال بندگان را خلق مى كند (و اين همان التزام به جبر است).
سياق آيه نيز از دلايلى است كه شمول اين آيه بر امر و نهى را ثابت مى كند؛ چرا كه مى فرمايد:
(يا نِساءَ النَّبِيِّ مَنْ يَأْتِ مِنْكُنَّ بِفاحِشَة مُبَيِّنَة يُضاعَفْ لَهَا الْعَذابُ ضِعْفَيْنِ وَكانَ ذلِكَ عَلَى اللهِ يَسيرًا * وَمَنْ يَقْنُتْ مِنْكُنَّ للهِِ وَرَسُولِهِ وَتَعْمَلْ صالِحًا نُؤْتِها أَجْرَها مَرَّتَيْنِ وَأَعْتَدْنا لَها رِزْقًا كَريمًا * يا نِساءَ النَّبِيِّ لَسْتُنَّ كَأَحَد مِنَ النِّساءِ إِنِ اتَّقَيْتُنَّ فَلا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَيَطْمَعَ الَّذي في قَلْبِهِ مَرَضٌ وَقُلْنَ قَوْلاً مَعْرُوفًا * وَقَرْنَ في بُيُوتِكُنَّ وَلا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجاهِلِيَّةِ الاُْولى وَأَقِمْنَ الصَّلاةَ وَآتينَ الزَّكاةَ وَأَطِعْنَ اللهَ وَرَسُولَهُ إِنَّما يُريدُ اللهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهيرًا * وَاذْكُرْنَ ما يُتْلى في بُيُوتِكُنَّ مِنْ آياتِ اللهِ وَالْحِكْمَةِ إِنَّ اللهَ كانَ لَطيفًا خَبيرًا)؛
اى همسران پيامبر! هر كدام از شما گناه آشكارى مرتكب شود، عذاب او دوچندان خواهد بود؛ و اين براى خدا آسان است. و هر كس از شما براى خدا و پيامبرش خضوع كند و عمل صالح انجام دهد، پاداش او را دو چندان خواهيم ساخت، و روزى پرارزشى براى او آماده كرده ايم. اى همسران پيامبر! شما هم چون يكى از زنان معمولى نيستيد اگر تقوا پيشه كنيد؛ پس به گونه اى هوس انگيز سخن نگوييد كه بيماردل در شما طمع كند، و سخن شايسته بگوييد! و در خانه هاى خود بمانيد، و هم چون دوران جاهليت نخستين با زينت هاى خود (در ميان مردم) ظاهر نشويد، و نماز را برپا داريد، و زكات را بپردازيد، و خدا و رسولش را اطاعت كنيد؛ خداوند مى خواهد پليدى و گناه را فقط از شما اهل بيت دور كند و به طور كامل شما را پاك سازد. آن چه را در خانه هاى شما از آيات خداوند و حكمت خوانده مى شود ياد كنيد؛ خداوند لطيف و خبير است.
هم چنين سياق آيات نشان دهنده اين است كه همسران پيامبر صلى الله عليه وآله از اهل بيت ايشان هستند؛ چرا كه سياق آيات خطاب به همسران پيامبر صلى الله عليه وآله است.
هم چنين نشان دهنده اين است كه آيه (لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ) شامل غير همسران پيامبر صلى الله عليه وآله مانند على، فاطمه، حسن و حسين هم شده است و به دليل وجود افراد مذكر و مؤنث در «اهل»، خداوند نيز خطاب آيه را با ضمير مذكر «كم» آورده است و فقط اينان هم رديف همسران پيامبر از اهل بيت او شدند.
از اين روست كه پيامبر صلى الله عليه وآله هنگامى كه عبا روى سر آن ها كشيد، به طور اختصاصى برايشان دعا نمود.
همان طور كه هم مسجد قبا بر اساس تقوا پايه ريزى شد و هم مسجد النبى، بلكه مسجد النبى در اين موضوع از مسجد قبا كامل تر است. آيه (لَمَسْجِدٌ أُسِّسَ عَلَى التَّقْوى مِنْ أَوَّلِ يَوْم…)؛4 «مسجدى كه از روز نخستين بر پايه تقوا بنا شده…» در شأن مسجد قبا نازل شد، اما اين آيه، هم شامل مسجد قبا و هم مسجد النبى مى شود، بلكه در مورد مسجد النبى اولويت دارد.
البته علما اختلاف دارند كه آيا همسران پيامبر صلى الله عليه وآله از آل ايشان هستند؟
در پاسخ به اين سؤال، دو ديدگاه وجود دارد. اين دو ديدگاه برپايه دو روايتى است كه احمد در مسند خود نقل كرده است. اما طبق صحيح ترين اين دو روايت، همسران پيامبر صلى الله عليه وآله از آل و اهل بيت ايشان هستند. همان طور كه در دو صحيح بخارى و مسلم آمده است:
اللهم صلّ على محمّد وعلى أزواجه وذريّته؛
خداوندا! بر محمّد، همسران و فرزندان او درود فرست.
درباره اين موضوع در جايى ديگر به تفصيل سخن گفته ايم.5

1 . سوره احزاب: آيه 33.
2 . سوره مائده : آيه 6.
3 . سوره نساء: آيه 26 ـ 28.
4 . سوره توبه: آيه 108.
5 . منهاج السُنّة: 4 / 21 ـ 24.