روايت حاكم نيشابورى
حاكم نيشابورى نيز در اين باره روايتى را نقل كرده و مى گويد:
ابومحمّد حسن بن محمّد بن يحيى فرزندِ برادر طاهر عقيقى حسنى، از اسماعيل بن محمّد بن اسحاق بن جعفر بن محمّد بن على بن الحسين نقل مى كند كه گويد: عمويم على بن جعفر بن محمّد، از حسين بن زيد، از عمر بن على، از پدرش على بن الحسين اين گونه نقل كرد:
آن گاه كه على عليه السلام كشته شد، حسن بن على عليهما السلام براى مردم خطبه اى ايراد كرد و پس از حمد و ثناى خدا فرمود:
لقد قُبض في هذه الليلة رجل لا يسبقه الأوّلون بعمل ولا يدركه الآخِرون، وقد كان رسول اللّه صلّى اللّه عليه وآله وسلّم يعطيه رايته فيقاتل وجبريل عن يمينه وميكائيل عن يساره، فما يرجع حتّى يفتح اللّه عليه… .
أيّها الناس! من عرفني فقد عرفني، ومن لم يعرفني فأنا الحسن بن عليّ، وأنا ابن النبيّ، وأنا ابن الوصيّ، وأنا ابن البشير، وأنا ابن النذير، وأنا ابن الداعي إلى اللّه بإذنه، وأنا ابن السراج المنير، وأنا من أهل البيت الّذي كان جبريل ينزل إلينا ويصعد من عندنا.
وأنا من أهل البيت الّذي أذهب اللّه عنهم الرجس وطهّرهم تطهيراً، وأنا من أهل البيت الّذي افترض اللّه مودّتهم على كلّ مسلم. فقال تبارك وتعالى لنبيّه صلّى اللّه عليه وآله وسلّم: (قُل لاَّ أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى وَمَن يَقْتَرِفْ حَسَنَةً نَّزِدْ لَهُ فِيهَا حُسْناً)فاقتراف الحسنة، مودّتنا أهل البيت;1
اى مردم! شخصيتى باعظمت از ميان شما به سراى ديگر شتافت كه نه پيشينيان بر او پيشى گرفته اند و نه آيندگان عظمت او را درك خواهند كرد. (او گوى سبقت را از همگان ربود). به راستى آن گاه كه رسول خدا صلى اللّه عليه وآله پرچم اسلام را به او مى سپرد، در حالى كه جبرئيل از سمت راست و ميكائيل از سمت چپ او مى جنگيد و دست از جنگ برنمى داشت مگر آن كه خداوند او را فاتح و پيروز مى نمود… .
خداوند جان او را در شبى گرفت كه جان وصىّ موسى در آن شب گرفته شد… .
اى مردم! هر كس مرا مى شناسد، مى شناسد; و هر كه مرا نمى شناسد بداند كه من حسن، فرزند على هستم، من فرزند پيامبر صلى اللّه عليه وآله و فرزند وصى او هستم. من فرزند بشارت دهنده و بيم دهنده هستم. من فرزند دعوت كننده به سوى خدا به اذن او و فرزند چراغ روشن گر هستم. من فرزند كسى هستم كه جبرئيل براى ما نازل مى شد و از نزد ما به عالم بالا، صعود مى نمود.
من از خاندانى هستم كه خداوند هر گونه رجس و پليدى را از آن ها زدود و پاك و پاكيزه شان ساخت. من از خاندانى هستم كه خداوند بزرگ مودّت و مهرورزى به آن ها را واجب كرد و در قرآن بر پيامبر صلى اللّه عليه وآله فرمود: «بگو: من از شما پاداشى درخواست نمى كنم جز مودّت و مهربانى به خويشاوندان».
پس منظور از دريافت حسنه و نيكى، مودّت و دوستى ما خاندان رسالت است.
حاكم نيشابورى در تفسير اين آيه شريفه در بخش تفسيرى المستدرك على الصحيحين چنين مى نگارد:
بخارى و مسلم در تفسير اين آيه فقط به حديث عبدالملك بن ميسره زرّاد، از طاووس، از ابن عباس اتفاق نظر دارند كه منظور از «قربى» در آيه شريفه قرباى آل محمّد عليهم السلام هستند.2
1 . المستدرك على الصحيحين: 3 / 172.
2 . همان: 2 / 444.