بين غدير و حوض كوثر
و به اين ترتيب غدير آخرين مرحله و جايگاه ابلاغ و اعلام امامت حضرت امير مؤمنان على عليه السلام بود، با اين تفاوت كه در اين مرتبه پيامبر اكرم صلى اللّه عليه وآله با كنايه و اشاره سخن نگفت; بلكه با صراحت و آشكارا مطلب خويش را بيان فرمود و بى گمان آن چه فرمود در بيان مقصودى كه داشت جامع و كامل بود كه اگر چنين نبود آيه «اكمال دين» از جانب خداى متعال نازل نمى شد كه
(الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتي…);1
امروز دين شما را برايتان كامل كردم و نعمت خود را بر شما تمام نمودم… .
البته در همان روز پيش از خطابه پيامبر «آيه تبليغ» نيز فرود آمده كه در آن، تأكيد خداى متعال بر تبليغ اين پيام به تهديد پايان يافته بود كه:
(وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ);2
و اگر چنين نكنى، رسالت او را انجام نداده اى.
و در اين هنگام تهديد و هشدار از سركشى مخالفان و تحريف و تغيير در امر الهى صورت گرفت و چه زود و سريع تحريف و سركشى به وقوع پيوست!
به راستى رسول خدا صلى اللّه عليه وآله آن چه را كه بر عهده اش بود به طور كامل انجام داد; اما در واپسين روزهاى عمر شريف خود، در حالى كه پس از آن هرگز بسيارى از آنان را نمى ديد; ولى از تصميم آنان بر آن چه كه مى خواستند انجام دهند نيك آگاه بود… .
و چه زود و سريع به وقوع پيوست…!
گرچه پيامبر صلى اللّه عليه وآله منزلگاه بعدى را به آنان يادآور شده بود; همان وادى كه دوباره همگى در آن گرد مى آمدند و بر او وارد مى شدند! و بى ترديد آن بزرگوار با كلام خويش بين «آبگير كوچك غدير» و «درياى پهناور كوثر» پيوندى ناگسستنى ايجاد كرد; آن هنگام كه فرمود:
أيّها الناس! ألا تسمعون؟
اى مردم! آيا همگى سخن مرا مى شنويد؟
پاسخ دادند: آرى مى شنويم.
حضرت فرمود:
فإنّي فرط على الحوض وأنتم واردون عليّ الحوض;
من در رسيدن به حوض كوثر بر شما پيشى مى گيرم و شما در آن جا بر من وارد مى شويد.
البته اعتقاد به حوض كوثر امرى ضرورى است; زيرا كه پنجاه نفر از اصحاب پيامبر اكرم صلى اللّه عليه وآله حديث آن را نقل نموده اند3و حتى برخى از بزرگان منكر آن را كافر شمرده اند.
آرى، كوثر را به آن ها يادآورى كرد تا آنان سخنى را كه پيش از آن گفته بود به ياد آورند. حضرت فرموده بود:
أنا فرطكم على الحوض وليرفعنّ رجال منكم، تمّ ليختلجنَّ دوني، فأقول: يا ربّ أصحابي!
فيقال: إنّك لا تدري ما أحدثوا بعدك;
من پيش از شما در كنار حوض كوثر خواهم بود و شما بر من وارد خواهيد شد; اما برخى از شما كنار زده مى شويد و از من دور مى گرديد و من عرض خواهم كرد: پروردگارا! اينان اصحاب من هستند! ليك ندا خواهد آمد: تو نمى دانى كه اين ها بعد از تو چه كارهايى انجام دادند!
در روايتى ديگر ادامه اين حديث چنين آمده كه حضرت فرمودند:
فأقول: سحقاً سحقاً لمن غيّر بعدي;4
و من خواهم گفت: از رحمت خدا به دور باد آن كه پس از من مرتد شده و يا دينم را تغيير داد.
ظاهر عبارت آن است كه مقصود پيامبر خدا صلى اللّه عليه وآله تنها مردان نبوده، بلكه همه اصحاب از زن و مرد را در نظر داشته است و به يقين عايشه نيز در زمره آنان بوده است; زيرا روزى به او گفتند: آيا پس از وفات، تو را در نزد رسول خدا به خاك بسپاريم؟
او پاسخ داد: من بعد از او كارهايى انجام داده ام كه بهتر است مرا در كنار ديگر همسران وى دفن كنيد.
از اين رو او را در بقيع به خاك سپردند.5
بلكه به يقين مى توان گفت كه سخن پيامبر خدا صلى اللّه عليه وآله شامل تمام كسانى مى شود كه هم اين واقعه تاريخى را تحريف كرده و تغيير دادند و هم چنين همه آنان كه تا روز رستاخيز چنين كنند. و سرانجام همگى در كنار حوض بر پيامبر گرامى اسلام صلى اللّه عليه وآله وارد خواهند شد.
پروردگارا! ما به آن چه تو نازل فرموده اى ايمان آورده و از رسول تو پيروى نموده ايم; پس ما را در زمره شاهدان قرار ده و آخرين سخن ما اين است كه تمام حمدها و سپاس ها از آنِ خداوندى است كه پروردگار جهانيان است و صلوات خدا بر حضرت محمّد و خاندان پاك او باد.
1 . سوره مائده: آيه 3.
2 . سوره مائده: آيه 67.
3 . لقط اللآلى المتناثره: 251.
4 . اين حديث در دو صحيح بخارى و مسلم و ديگر صحاح و منابع ديگر آمده است. ر.ك: صحيح بخارى: 4 / 87 ، باب في الحوض.
5 . المستدرك على الصحيحين: 4 / 6. وى اين روايت را بنا بر نقل شيخين صحيح دانسته است; المعارف: 134 و منابع ديگر.