نگاهى به شرح حال ابوحاتم رازى
اكنون نگاهى كوتاه به شرح حال ابوحاتم رازى متوفّاى سال 277 هجرى داريم.
ذهبى درباره او مى گويد:
محمّد بن ادريس ابوحاتم رازى، حافظ حديث بود. وى به استماع احاديث انصارى و عبيدالله بن موسى پرداخت و فرزندش عبدالرحمان بن ابوحاتم، ابوداوود، نسائى و محاملى روايات وى را نقل كرده اند. موسى بن اسحاق انصارى مى گويد: هيچ كس را نديدم كه به اندازه ابوحاتم حافظ حديث باشد. وى در شعبان سال 277 هجرى درگذشت.1
سمعانى مى گويد: ابوحاتم پيشواى عصر خود بود، علما در مشكلات حديث به وى مراجعه مى كردند. وى سرشار از فضل و حفظ حديث بود و از مشاهير علماى بزرگ، به شمار مى رود. ابوحاتم اهل سفر بود و با علما ديدار مى كرد.2
ابن حجر رمز ابوداوود، نسائى و ابن ماجه را كنار نام او قرار داده و مى نويسد:
محمّد بن ادريس بن منذر بن داوود بن مهران حنظلى، ابوحاتم رازى، حافظ بزرگ و از پيشوايان است… ابوداوود، نسائى و ابن ماجه در تفسير خود از او نقل روايت كرده اند… حاكم ابواحمد در الكنى مى گويد: ابوحاتم محمّد بن ادريس كه محمّد بن اسماعيل جعفى، پسرش عبدالرحمان، دوستش ابوزرعه و ديگران از او نقل روايت كرده اند.
ابوبكر خلال مى گويد: ابوحاتم از پيشوايان حديث بود و از قول احمد، مسائل فراوانى را نقل كرد كه به صورت پراكنده در اختيار ما قرار گرفته و همه آن ها نادر است.
ابن خراش مى گويد: ابوحاتم امانت دار و اهل معرفت بود.
نسائى مى گويد: وى فرد ثقه و مورد اعتمادى بود.
لالكائى درباره او مى گويد: ابوحاتم، امام، عالم و حافظ حديث، زبردست و اهل تحقيق بود.
خطيب در مورد او مى گويد: ابوحاتم يكى از پيشوايان و حافظان مورد تأييد و مشهور به علم و فضل بود… كه در سال 277 هجرى در رى درگذشت.3
1 . الكاشف: 3 / 6 / 4761.
2 . الأنساب: 2 / 279.
3 . تهذيب التهذيب: 9 / 28 ـ 30.