قطّان كيست؟

قطّان كيست؟
اينك ببينيد كه علماى اهل سنّت در ضمن شرح حال قطّان تا چه حدّ از وى تمجيد نموده و در بزرگداشت وى چه مبالغه ها كه نكرده اند. سمعانى مى گويد:
قطّان به معناى پنبه فروش است و او را به علّت اشتهار به اين كار، قطّان ناميده اند. نام كامل او ابوسعيد يحيى بن سعيد بن فروخ احول قطاّن است كه از موالى بنى تميم و ائمه بصره بود.
وى به نقل روايات يحيى بن سعيد انصارى و هشام بن عروه مى پرداخت و اهل عراق نيز، روايات وى را نقل مى كردند.
قطّان در روز يكشنبه سال 198 هجرى قمرى وفات يافت. هر گاه به هنگام بيمارى، شفاى وى را از خداوند مى خواستند مى گفت: همان را بيشتر دوست دارم كه خداوند آن را بيشتر دوست مى دارد.
قطّان در حفظ حديث، پرهيزگارى، عقل، فهم، فضل، دين و علم از سرامدان روزگار خويش بود و همو بود كه نگارش حديث را به مردم عراق آموخت.
وى منتهاى وقت خود را در شناخت راويان ثقه و ترك محدّثان ضعيف به كار بست و احمد بن حنبل، يحيى بن معين و على بن مدينى، علم حديث را از وى آموختند.
عمرو بن على فلاّس مى گويد: يحيى بن سعيد قطّان در هر شبانه روز يك بار قرآن را ختم مى نمود، براى هزار نفر دعا مى كرد و آن گاه در ساعات پايانى بعد از ظهر از منزل خارج شده و به نقل روايات براى مردم مى پرداخت.
قطّان، احاديث هم نام خود يعنى يحيى بن سعيد انصارى، هشام بن عروه، اعمش، ابن جريج، ثورى، شعبه، مالك و ديگران را نقل مى كرد. وى مى گفت: بيست سال در ملازمت شعبه بودم كه در اين مدت، روزانه فقط سه و حد اكثر ده حديث را از وى مى شنيدم.
يحيى بن معين مى گويد: يحيى بن سعيد، بيست سال متوالى، در هر شب، يك بار قرآن را ختم مى كرد; چهل سال بىوقفه، نماز ظهر را در مسجد مى خواند و هيچ گاه او در نماز جماعت ديده نشد!1
نووى درباره قطان اين گونه مى گويد:
نام كامل يحيى بن سعيد قطّان، ابوسعيد يحيى بن سعيد بن فروخ تميمى است كه مولاى بصرى محدّثان، قطّان (پنبه فروش)، امام راويان و از تابعين تابعين بود. وى به استماع احاديث يحيى بن سعيد انصارى، حنظلة بن ابوسفيان، ابن عجلان، سيف بن سليمان، هشام بن حسان، ابن جريج، سعيد بن عروبه، ابن ابوذئب، ثورى، ابن عيينه، مالك، مشعر، شعبه و ديگران پرداخت.
ثورى، ابن عيينه، شعبه، ابن مهدى، عفّان، احمد بن حنبل، يحيى بن معين، على بن مدينى، اسحاق بن راهويه، ابوعبدى قاسم بن سلام، ابوخثيمه، ابوبكر بن ابوشيبه، مسدد، عبيدالله بن عمر قواريرى، عمرو بن على، ابن مثنّى، ابن بشّار، برخى ائمه و ديگران از قطّان، نقل روايت كرده اند.
همه علما، امامت، عظمت، حفظ، علم و صلاح سرشار او را مورد تأييد قرار داده اند… .
ذهبى درباره او مى گويد:
يحيى بن سعيد بن فروخ، حافظ بزرگ، ابوسعيد تميمى، قَطّان كه مولاى بصرى محدّثان است، به نقل روايات عروه، حميد و اعمش پرداخته و احمد، على و يحيى نيز روايات او را نقل كرده اند.
احمد مى گويد: قطّان، بى نظير بود.
بندار مى گويد: يحيى قطّان، امام عصر خويش بود; من بيست سال با وى ارتباط داشتم و فكر نمى كنم حتّى يك گناه هم مرتكب شده باشد(!)
قطّان كه سرامد علم و عمل بود، در سال 120 هجرى به دنيا آمد و در صفر سال 198 هجرى وفات يافت.2
يافعى درباره قطّان مى گويد:
امام ابوسعيد يحيى بن سعيد قطّان، اهل بصره، حافظ حديث و از علماى بزرگ بود. بندار مى گويد: بيست سال با قطّان رفت و آمد داشتم و فكر نمى كنم كه حتى يك گناه هم مرتكب شده باشد(!)
احمد بن حنبل مى گويد: قطّان بى نظير بود.
ابن معين مى گويد: يحيى قطّان، بيست سال متوالى در هر شب، يك بار قرآن را ختم مى كرد و چهل سال، بىوقفه نماز ظهر را در مسجد مى خواند.3

1 . الأنساب: 4 / 519.
2 . الكاشف: 3 / 243 / 6258.
3 . مرآة الجنان: 1 / 352.