روايت حاكم

روايت حاكم
حاكم نيشابورى (متوفاى سال 405) نيز در نقل اين روايت نقش داشته است. وى اين حديث را در المستدرك نقل كرده است و در مورد آن اظهار نظر مى كند. او مى گويد:
ابوبكر احمد بن اسحاق فقيه از عبّاس بن فضل اسقاطى از اسماعيل بن ابى اويس و او از محمّد بن فضل شعرانى از جدّش از ابن ابى اويس از پدرش از ثور بن زيد ديلى از عكرمه از ابن عبّاس اين گونه نقل كرده است كه رسول خدا صلى اللّه عليه وآله در حجّة الوداع سخنانى ايراد كرد و فرمود:
«شيطان از اين كه در سرزمين شما پرستيده شود، مأيوس شده است، ولى او راضى شده كه در اعمالى غير از عبادت كه آن ها را كوچك و كم مى شماريد، مورد اطاعت شما قرار گيرد. پس بر حذر باشيد.
اى مردم! من در بين شما دو چيز را به يادگار گذاردم كه اگر به آن ها چنگ بزنيد هرگز گمراه نخواهيد شد: كتاب خدا و سنّت پيامبرش.
به راستى كه هر مسلمانى برادر مسلمان است، و مسلمانان با هم برادرند. بر كسى مال برادرش حلال نيست مگر آن را با رضايت خاطر ببخشد.
و ستم نكنيد و مبادا بعد از من به حالت كفر برگرديد و به كشتن يكديگر بپردازيد».
حاكم نيشابورى پس از نقل اين روايت به سند آن مى پردازد و مى نويسد: بُخارى در نقل احاديث، به احاديث عكرمه احتجاج كرده است. مسلم نيز به ابن ابى اويس احتجاج كرده است. البته در مورد راويان ديگر همه علما اتّفاق نظر دارند.
حاكم پس از بررسى سند حديث به متن آن مى پردازد و مى گويد:
اين حديث كه از خطبه پيامبر صلى اللّه عليه وآله است، همه در نقل آن در صحيح اتّفاق نظر دارند كه آن حضرت فرمود: اى مردم! من در ميان شما چيزى را باقى گذاردم كه بعد از من در صورتى كه به آن چنگ زنيد، هرگز گمراه نخواهيد شد: كتاب خدا كه شما در مورد آن از من بازخواست خواهيد شد، پس ]در آن موقع[ چه خواهيد گفت؟
البته ذكر «اعتصام به سنّت» (تمسك و چنگ زدن به سنّت) در اين خطبه سخنى غريب است و به راستى به آن نياز است.
حاكم پس از اين مى گويد:
البته من بر اين موضوع شاهدى از حديث ابو هريره يافتم كه ابوبكر بن اسحاق فقيه از محمّد بن عيسى بن سكن واسطى از داوود بن عمرو ضبّى از صالح بن موسى طلحى از عبدالعزيز بن رفيع از ابى صالح از ابو هريره نقل مى كند كه رسول خدا صلى اللّه عليه وآله فرمود:
«من در ميان شما دو چيز را باقى مى گذارم كه بعد از آن ها هرگز گمراه نخواهيد شد: كتاب خدا و سنّتم و اين دو هرگز از يكديگر جدا نخواهند شد تا در كنار حوض نزد من آيند»(1).

(1) المستدرك: 1 / 93.