29 . محمّد صدّيق حسن خان و نگاهى به شرح حال او
محمّد صدّيق حسن خان درگذشته سال 1307 هجرى پس از ذكر حديث «النجوم» به بيان يك جمله در مسأله عدالت صحابه اكتفا مى كند و مى گويد:
اين سخن كه «اصحاب من هم چون ستارگانند» مورد انتقادهاى گسترده قرار گرفته است.1
شرح حال صدّيق حسن خان در كتاب هاى رجالى اهل سنّت آمده است. زركلى مى گويد:
ابوطيّب محمّد صدّيق خان حسن بن على بن لطف اللّه حسينى بخارى قنوجى، از چهره هاى نوگراى نهضت اسلامى به شمار مى رود. وى در «قنوج» هند به دنيا آمد، همان جا پرورش يافت و در «دهلى» به فراگيرى علم پرداخت. صدّيق حسن براى گذران زندگى به «بهوپال» رفت و ثروتى عظيم به دست آورد.
وى در شرح حال خود مى نويسد: در بهوپال، رحل اقامت افكند و همان جا مسكن گزيد. و در همان جا به كسب مال مشغول شد، به مقام وزارت نايل آمد، نماينده پارلمان شد و به تأليف و نگارش كتاب پرداخت.
وى با ملكه بهوپال ازدواج نمود و به دريافت لقب «نوّاب» جناب بهادرشاه، مفتخر شد.
تأليفات وى بالغ بر شصت و چند كتاب است كه به زبان هاى عربى، فارسى و هندى نگاشته شده است.2
1 . حصول المأمول من علم الأصول: 56.
2 . براى آگاهى بيشتر از شرح حال او ر.ك: الأعلام: 7 / 36 و 37، أبجد العلوم: 939، إيضاح المكنون: 1 / 10 و ديگر كتاب ها.