پرسش هايى درباره مفهوم حديث
با توجّه به آن چه گذشت اكنون اين پرسش ها مطرح است:
آيا صدور چنين سخنى از سوى رسول خدا صلى اللّه عليه وآله امكان پذير است؟
آيا پس از رحلت آن حضرت، همه اصحاب در راه خير و صلاح گام برمى داشتند؟
آيا همه آنان شايستگى اين را داشتند كه به آنان اقتدا شود؟
و آيا همه آن ها به راستى، هدايت گر بودند؟
اگر چنين بود؛ پس چرا خداوند فرمود:
(أَ فَإِنْ ماتَ أَوْ قُتِلَ انْقَلَبْتُمْ عَلى أَعْقابِكُمْ)؛1
آيا اگر او (حضرت محمّد) بميرد يا كشته شود، شما به آيين جاهلى خود باز خواهيد گشت؟
در آيه ديگر فرمود:
(وَمِمَّنْ حَوْلَكُمْ مِنَ اْلأَعْرابِ مُنافِقُونَ وَمِنْ أَهْلِ الْمَدينَةِ مَرَدُوا عَلَى النِّفاقِ لا تَعْلَمُهُمْ نَحْنُ نَعْلَمُهُمْ سَنُعَذِّبُهُمْ مَرَّتَيْنِ ثُمَّ يُرَدُّونَ إِلى عَذاب عَظيم)؛2
و از ميان اعراب اطراف (مدينه) جمعى منافقند و برخى از اهل شهر مدينه نيز بر نفاق، پاى ببندند كه شما از نفاق آن ها آگاه نيستيد؛ ولى ما از آن ها آگاهى داريم، ما به زودى آنان را دو بار عذاب مى كنيم، آن گاه به عذابى سخت، باز گردانده مى شوند.
و آيات ديگرى نيز در قرآن كريم وجود دارد كه به وجود منافقان در ميان اصحاب پيامبر صلى اللّه عليه وآله تصريح مى كند.
از اين گذشته، آيا مى توان پذيرفت كه رسول خدا صلى اللّه عليه وآله از آينده امّت اسلامى و حوادث بعد از خود، آگاهى نداشته است؟
هرگز و هرگز؛ چرا كه پيامبر صلى اللّه عليه وآله از همه اتّفاقات آينده در ميان اصحاب و امّت خود تا روز رستاخيز، آگاهى داشت و به همين جهت، احاديث بى شمارى در اختيار داريم كه رسول خدا صلى اللّه عليه وآله در آن ها، از مسائل آينده مسلمانان، پرده برمى دارد.
آن حضرت در حديثى مى فرمايند:
ستفترق امّتي على ثلاث وسبعين فرقة…؛3
امّت من به هفتاد و سه فرقه تقسيم مى شوند… .
1 . سوره آل عمران: آيه 144.
2 . سوره توبه: آيه 101.
3 . اين حديث را گروهى از محدّثان، نقل كرده اند، مقبلى در العلم الشامخ مى نويسد: حديث «تقسيم امّت به هفتاد و سه فرقه…» با روايات متعدد نقل شده است و اين روايات، يك ديگر را تأييد و تقويت مى كنند؛ به گونه اى كه در نتيجه مفهومى آن ترديدى باقى نمى ماند. تاريخ المذاهب الإسلاميه: اثر محمّد ابوزهره: 11.