3 . معجزه
چنان كه مكرر بيان شد، تعيين و نصب امام بر عهده خداى تعالى است، اما براى شناخت امامى كه از سوى خداوند سبحان نصب شده است به دليل نيازمنديم و دليل نيز اعم از آيه، روايت و معجزه است.
مرحوم شيخ طوسى در كتاب تلخيص الشافى فصلى در اين باره و با عنوان «فصل في إيجاب النصّ على الإمام أو ما يقوم مقامه من المعجز الدالّ على إمامته» باز نموده است.1
«مِن» در عبارت شيخ طوسى كه «أو ما يقوم مقامه من المعجز» «بيانيّه» است، پس مراد از «نص»، اعم از هر دليلى است كه امامت شخص را اثبات كند;2 يعنى براى شناخت امام الاهى به دليل نياز داريم. اين دليل، يا آيه قرآن و روايت است و يا ظهور معجزه به دست امام الاهى است، چرا كه معجزه گواه صدقى بر امامت اوست، به همان سان كه شاهد صدق مدعى نبوت است. مرحوم علامه حلّى در اين باره مى نويسد:
الإمام يجب أن يكون منصوصاً عليه; لأن العصمة من الأمور الباطنة التي لا يعلمها إلاّ الله تعالى، فلابدّ من نصّ من يعلم عصمته عليه، أو ظهور معجزة على يده تدلّ على صدقه;3
واجب است كه بر امامت امام نص وجود داشته باشد، زيرا عصمت از امور باطنى است كه كسى جز خداى تعالى بر آن عالم نيست. پس ناگزير از نص هستيم از كسى كه عالم به عصمت او است، و يا معجزه اى به دست او ظاهر شود كه بر صدق وى دلالت كند.
پس ما تابع دليل هستيم و اگر براى اثبات امامت شخصى دليلى به دست نيايد، امامت وى را نخواهم پذيرفت.
1 . تلخيص الشافي: 1 / 275.
2 . اهل تسنّن نيز «نص» را اعم از لفظ به كار مى برند; به همين جهت برخى از آنان نماز ابوبكر به هنگام بيمارى پيامبر اكرم صلى الله عليه وآله را نصى بر خلافت وى برمى شمارند. براى اطلاع بيشتر ر.ك: الشافي في الإمامة : 3 / 206.
3 . النافع يوم الحشر في شرح الباب الحادي عشر: 100.