متن احاديث مربوط به شأن نزول آيه ولايت
حديث يكم
ابن أثير در جامع الأصول، از رزين، از نسائى و او از عبدالله بن سلام روايت مى كند كه گفت:
أتيتُ رسول الله صلّى الله عليه وآله ورَهْط من قومي، فقلنا: إنّ قومنا حَادُّونَا لما صدَّقْنا الله ورسوله، وأقسموا لا يُكلِّمونا، فأنزل الله تعالى (إِنَّما وَلِيُّكُمُ الله وَرَسُولُهُ وَالَّذينَ آمَنُوا). ثم أذَّن بلال لصلاة الظهر، فقام الناس يُصلُّون، فمن بين ساجد وراكع، إذا سائل يسأل، فأعطاه عليّ خاتَمه، وهو راكع، فأخبر السائلُ رسول الله صلّى الله عليه وآله فقرأ علينا رسول الله صلّى الله عليه وآله: (إِنَّما وَلِيُّكُمُ الله وَرَسُولُهُ وَالَّذينَ آمَنُوا الَّذينَ يُقيمُونَ الصَّلاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَهُمْ راكِعُونَ * وَمَنْ يَتَوَلَّ الله وَرَسُولَهُ وَالَّذينَ آمَنُوا فَإِنَّ حِزْبَ الله هُمُ الْغالِبُونَ)1;2
من و تعدادى از قوم و خويشانم خدمت رسول خدا صلى الله عليه وآله رسيديم و عرض كرديم: قوم ما، به خاطر آن چه خدا و رسولش با ما تصدّق كرده اند، ما را محدود ساخته و قسم خورده اند كه با ما سخن نگويند. پس خداى تعالى ]اين آيه شريفه را[نازل فرمود: «همانا سرپرست و صاحب اختيار شما فقط خدا و رسولش و مؤمنانى هستند كه…». آن گاه بلال براى نماز ظهر اذان گفت و مردم ]براى نافله[ برخاستند و شروع به نماز خواندن كردند و در ميان ركوع و سجده بودند كه فقيرى درخواست كمك كرد. على عليه السلام انگشترش را به او عطا فرمود در حالى كه در ركوع بود. سائل اين موضوع را به اطلاع رسول خدا صلى الله عليه وآله رساند و ]در اين هنگام [رسول خدا صلى الله عليه وآله ]اين آيه را[ بر ما قرائت فرمود: «همانا سرپرست و صاحب اختيار شما تنها خدا و رسول او و مؤمنانى هستند كه نماز را به پا مى دارند و در ركوع زكات مى دهند و هر كه از خدا و رسولش و مؤمنان روى گرداند، همانا حزب خداوند غالب است.
از اين روايت استفاده مى شود كه هنگام درخواست كمك از سوى سائل، مسلمانان در مسجد مشغول نافله بوده اند; يعنى اولا رسول خدا صلى الله عليه وآله در مسجد نبوده اند; و ثانياً نماز جماعت اقامه نشده است. هم چنين بر اساس اين حديث آيه ولايت پيش از اعطاى انگشتر3 به سائل نازل شده بوده و پيامبر اكرم صلى الله عليه وآله پس از آگاهى از اقدام امير مؤمنان عليه السلام، آيه را در حضور برخى از مسلمانان قرائت فرمودند.
نكته ديگرى كه از حديث به دست مى آيد، «حزب الله» ناميده شدنِ معتقدان به ولايت خدا، رسول و اميرالمؤمنين عليه السلام است.
1 . سوره مائده: آيه 55 ـ 56.
2 . جامع الأصول: 8 / 664 / ح 6515.
3 . در برخى روايات به جاى انگشتر، عبا و يا ردا مطرح شده است.