دفاع ابن تيميه از شجاعت ابوبكر

دفاع ابن تيميه از شجاعت ابوبكر
ابن تيميه در مقام دفاع از ابوبكر به روايتى از بخارى استناد مى كند كه براساس آن ابوبكر در مقابل آزار و اذيت پيامبر اكرم صلى الله عليه وآله از سوى مشركان، از رسول خدا صلى الله عليه وآله دفاع كرده است.1 بخارى از عروة بن زبير نقل مى كند كه: «از عبدالله بن عمرو بن عاص در مورد بدترين رفتار مشركان و سخت گيرى آن ها به پيامبر سؤال كردم. وى در پاسخ گفت: روزى پيامبر اكرم صلى الله عليه وآله مشغول نماز بود كه عقبة بن ابى معيط رداى ايشان را به گردن حضرتش پيچيد و به شدت فشار داد. در اين هنگام ابوبكر شانه عقبة را گرفت، او را كنار زد و گفت:
أتقتلون رجلا أن يقول ربي الله;2
آيا مردى را كه مى گويد پروردگارم «الله» است مى كشيد؟
فارق از صحت و يا عدم صحت اين قضيه، نمى تواند اين جريان در مقابل عدم حضور وى و يا حضور و فرار وى از جنگ مورد توجه قرار گيرد.
ابن تيميه علاوه بر استناد به اين حديث بخارى، به توجيه فرار ابوبكر از جنگ ها نيز پرداخته است! در اين راستا وى به تبع از ابن حزم3 اين شجاعت را سه صورت دانسته است. وى مى نويسد:
الجهاد ينقسم أ قساماً ثلاثة: أ حدها: الدّعاء إلى الله عزّوجل باللسان، والثاني: الجهاد عند الحرب بالرأي والتدبير، والثالث: الجهاد باليد في الطعن والضرب.
از نظر وى شجاعت گاهى در ميدان جنگ و مبارزه مسلحانه بروز مى كند و گاهى با دعا كردن آشكار مى گردد! وى پس از اين بيان مدعى شده است كه هر چند شجاعت ابوبكر در ميدان نبرد بروز نكرده، اما وى شجاعت قلبى خود را با دعا به اثبات رسانده است و چنين شجاعتى براى جانشينى رسول خدا صلى الله عليه وآله كافى است!
به ادعاى وى عمر نيز با دعا كردن به قتال و مقاتله با دشمنان اسلام مى پرداخته است و قتال او قتال دعايى بوده است!4
بنابراين به نظر ابن تيميه فرار از جنگ با شجاعت منافات ندارد، چرا كه ممكن است شجاعت در دعا ظهور يابد و چنان كه شجاعت ابوبكر و عمر نيز از اين سنخ بوده است! آن دو اين شرط اساسى را براى خلافت داشته اند!
قضاوت پيرامون اين توجيه را به عهده خوانندگان گرامى وامى گذاريم.

1 . منهاج السنّة : 8 / 294.
2 . صحيح البخاري: 4 / 240 و 6 / 34 ـ 35.
3 . الفصل في الملل والنحل: 3 / 58 ـ 59.
4 . منهاج السنّة : 8 / 63 ـ 64. در تفسير بحر المحيط نيز آمده است: «و شروطه ]الإمام[: أن يكون…، شجاعاً، والشجاعة في القلب بحيث يمكنه ضبط الأمر وحفظ بيضة الإسلام»; تفسير البحر المحيط: 1 / 550.