حديث هفتم

حديث هفتم
طبرانى در المعجم الأوسط مى نويسد:
حدّثنا محمّد بن علي الصائغ قال نا خالد بن يزيد العمري قال نا إسحاق بن عبدالله بن محمّد بن علي بن حسين عن الحسن بن زيد عن أبيه زيد بن الحسن عن جده قال سمعت عمار بن ياسر يقول: وقف على علي بن أبي طالب سائل وهو راكع في تطوع، فنزع خاتمه فأعطاه السائل فأتى رسول الله صلّى الله عليه وآله فأعلمه ذلك، فنزلت على النبي صلّى الله عليه وآله هذه الآية (إِنَّما وَلِيُّكُمُ الله وَرَسُولُهُ وَالَّذينَ آمَنُوا الَّذينَ يُقيمُونَ الصَّلاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَهُمْ راكِعُونَ) فقرأها رسول الله صلّى الله عليه وآله ثم قال: من كنت مولاه فعلي مولاه، اللّهم وال من والاه وعاد من عاداه;1
محمّد بن صائغ، از خالد بن يزيد عمرى، از اسحاق بن عبدالله بن محمّد بن على بن حسين، از حسن بن زيد، از پدرش زيد بن حسن، از جدش (امام حسن عليه السلام)، از عمار بن ياسر نقل كرد كه مى گفت: سائلى نزد على بن ابى طالب عليه السلام ايستاد در حالى كه ايشان در ركوع نماز نافله بود. امير مؤمنان عليه السلام انگشتر خود را بيرون آورد و به او عطا فرمود. سپس نزد رسول خدا صلى الله عليه وآله رفت و آن حضرت را از اين امر مطلع ساخت. در اين هنگام اين آيه بر پيامبر اكرم صلى الله عليه وآله نازل شد: «همانا سرپرست و صاحب اختيار شما خدا و رسولش و مؤمنانى هستند كه نماز را به پا مى دارند و در حال ركوع زكات مى دهند».
رسول خدا صلى الله عليه وآله آيه را قرائت كرد و فرمود: «هر كه من مولاى اويم پس على مولاى اوست. خداوندا! سرپرست كسى باش كه ولايت او را پذيرفته و دشمن بدار كسى را كه با او دشمنى كند».
در اين حديث تصريح شده است كه اعطاى انگشتر به سائل در ركوع نافله بوده است. اين نكته از آن جهت حائز اهميت است كه برخى به بهانه صحيح نبودنِ توجه به غير خدا در حال نماز در حديث خدشه مى كنند. روشن است كه انجام امور مستحبى در حين نافله و نمازهاى مستحبى هيچ اشكالى ندارد و جايز است; هر چند شواهد بسيارى وجود دارد كه رسول خدا صلى الله عليه وآله در نمازهاى واجب نيز به برخى امور مهم ديگر مى پرداختند.2 پس چنان چه انجام برخى امور مستحبى در نمازهاى واجب جايز باشد، به طريق اولى در نافله جايز خواهد بود.
البته توجه به دو نكته در اين باره ضرورى مى باشد; نخست اين كه امور ياد شده برهم زننده حالت نماز نيستند; و دوم اين كه هر چند اين امور به حسب ظاهر توجه به غير هستند، اما در حقيقت عين توجه به خدا است. علاوه بر اين كه امامان معصوم عليهم السلام همواره و در تمام امور توجه به خداى تعالى دارند و هيچ گاه هيچ امرى نمى تواند موجب غفلت ايشان از ياد خدا ـ ولو در يك لحظه ـ شود. به عبارت ديگر حالت نماز و غير آن از جهت توجه تامّ امامان عليهم السلام به خداى تعالى تفاوتى ندارد و اين شبهه از عدم معرفت و شناخت صحيح نسبت به مقام امامان إلاهى نشأت مى گيرد.
در حديث فوق به اين نكته نيز تصريح شده كه رسول خدا صلى الله عليه وآله پس از قرائت آيه ولايت، حديث «من كنت مولاه…» را بيان فرمودند و از اين جا روشن مى شود كه هر چند اين حديث به «حديث غدير» مشهور شده، امّا اختصاص به روز غدير خم ندارد و پيش از غدير نيز پيامبر اكرم صلى الله عليه وآله بارها اين حديث را به گوش مسلمانان رسانيدند، امّا آن چه باعث شهرت حديث به «حديث غدير خم» شده است بيان آن در يك همايش عمومى و واقعه مهم تاريخى است، در حالى كه حديث غدير مانند احاديثى هم چون: حديث منزلت و حديث ثقلين، در مناسبت هاى مختلف و در موارد متعدد از سوى رسول خدا صلى الله عليه وآله بيان گرديده است.

1 . المعجم الأوسط: 6 / 218.
2 . در آينده به اين موارد اشاره خواهيم كرد.