بررسى سند روايت حاكم نيشابورى
محمد بن عبدالله صفار
حاكم نيشابورى حديث را از محمّد بن عبدالله صفار اصفهانى روايت مى كند. در شرح حال وى آمده است:
وكان زاهدا حسن السيرة ورعاً كثير الخير… ذكره الحاكم أبو عبدالله في تاريخ نيسابور فقال: أبو عبدالله الصفار الأصبهاني، محدّث عصره بخراسان، كان مجاب الدعوة، لم يرفع بصره إلى السماء ـ كما بلغنا ـ نيّفاً وأربعين سنة;1
او زاهد، نيكو سيرت، باتقوا و كثير الخير بود… حاكم نيشابورى در تاريخ نيشابور از وى ياد كرده و گويد: ابوعبدالله صفار اصفهانى در عصر خود محدّث خراسان و مستجاب الدعوه بود و چنان كه به ما رسيده است، وى چهل و چند سال به آسمان نگاه نكرده است.2
ذهبى از او به عنوان «الشيخ الامام المحدّث القدوة» ياد مى كند.3
ابويحيى عبدالرحمان بن محمّد
راوى دوم حديث حاكم نيشابورى، ابويحيى عبدالرحمان بن محمّد، از علماى بزرگ اصفهان و امام مسجد جامع آن ديار است. ابونعيم اصفهانى او را مقبول القول دانسته4 و ذهبى او را از «اوعية العلم» شمرده است.5
محمّد بن يحيى بن ضريس
راوى سوم، محمّد بن يحيى بن ضريس كوفى است. در الجرح والتعديل، به نقل از عبدالرحمان ابن ابى حاتم آمده است:
سئل أبى عنه، فقال صدوق;6
از پدرم درباره او (محمّد بن يحيى بن ضريس كوفى) پرسيدم. گفت: راستگو است.
عيسى بن عبدالله
راوى چهارم، عيسى بن عبدالله از نوادگان اميرالمؤمنين عليه السلام است. ابن حبّان در الثقات از وى نام برده است.7 علاوه بر عيسى بن عبدالله، نام پدر ايشان عبدالله بن محمّد نيز در الثقات آمده است.8 محمّد بن عمر نيز از رجال چهار صحيح ازصحيح هاى شش گانه است. ابن حجر درباره او مى نويسد:
صدوق… مات بعد الثلاثين.«4»;9
راست گفتار است… و بعد از سى سال مُرد. وى از رجال چهار صحيح از صحيح هاى شش گانه است.
عمر بن على بن ابى طالب
عمر بن على بن ابى طالب عليه السلام نيز از رجال چهار صحيح از صحاح سته است و ابن حجر او را ثقه دانسته است.10
بنابراين سند روايت حاكم نيشابورى نيز صحيح است.
1 . الأنساب: 3 / 546. هم چنين ر.ك: اللباب في تهذيب الأنساب: 2 / 244; البداية والنهاية : 11 / 253.
2 . اين امر در ميان صوفيان نشانه تواضع و فروتنى است. در احوالات يكى از مشايخ صوفيه نوشته اند: روزى نگاه وى به زنى افتاد كه در بام خانه خود رخت پهن مى كرد، از آن پس تصميم گرفت تا آخر عمر به طرف بالا نگاه نكند!
3 . سير أعلام النبلاء: 15 / 437.
4 . ذكر أخبار إصبهان: 2 / 112.
5 . همان: 13 / 530 ـ 531 / ش 262.
6 . الجرح والتعديل: 8 / 124 / ش 556.
7 . الثقات: 8 / 492. وى نسب ايشان را به طور كامل نقل كرده، مى نويسد: «عيسى بن عبدالله بن محمّد بن عمر بن علي بن أبي طالب الهاشمي، كنيته أبو بكر يروي عن أبيه عن جدّه».
8 . همان: 7 / 1; تهذيب التهذيب: 6 / 16 / ش 22.
9 . تقريب التهذيب: 2 / 117 / ش 6190.
10 . ر.ك: تقريب التهذيب: 1 / 274 / ش 4967.