آيه اى كه بر وجوب اطاعت از رسولان دلالت مى كند

آيه اى كه بر وجوب اطاعت از رسولان دلالت مى كند
خداى تعالى مى فرمايد:
(وَما أَرْسَلْنا مِنْ رَسُول إِلاّ لِيُطاعَ بِإِذْنِ الله);1
و ما هيچ رسولى نفرستاديم مگر براى آن كه به اذن خدا از او اطاعت شود.
«ما»ى نفى به همراه «الاّ»ى استثناء بر حصر دلالت دارد. علاوه بر آن اطاعت از رسولان در اين آيه به صورت مطلق بيان شده است. پس بندگان خدا بايد در همه حال از اوامر و نواهى و بلكه از سكوت و فعل رسولان تبعيت كنند. افراد ديگرى هم به اذن و دستور خداوند مطاع هستند; اما دايره اطاعت از ايشان محدود است، نه مطلق. به عنوان مثال خداوند بندگان را به نيكى به پدر و مادر فرمان مى دهد.2 اما در آيه اى ديگر مى فرمايد:
(وَإِنْ جاهَداكَ عَلى أَنْ تُشْرِكَ بي ما لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلا تُطِعْهُما);3
و اگر آن دو، تو را وادار كنند كه آن چه را در مورد آن علم ندارى شريك من قرار دهى، اطاعتشان نكن.
به همين ترتيب، اطاعت از ديگران مقيد است، اما اطاعت از انبياء «مطلق» است و «عصمت» نيز لازمه اطاعت مطلق است. اين موضوع را تمامى عقلاء پذيرفته اند. فخررازى در اين باره مى نويسد:
الآية دالّة على أنّ الأنبياء عليهم السلام معصومون عن المعاصي والذنوب لأنّها دلّت على وجوب طاعتهم مطلقاً، فلو أتوا بمعصية لوجب علينا الإقتداء بهم في تلك المعصية فتصير تلك المعصية واجبة علينا، وكونها معصية يوجب كونها محرّمة علينا، فيلزم توارد الإيجاب والتحريم على الشيء الواحد وإنّه محال;4
آيه دلالت دارد كه انبياء عليهم السلام از معصيت ها و گناهان معصوم هستند، زيرا كه بر وجوب طاعت ايشان به طور مطلق دلالت دارد. پس چنان چه پيامبران معصيتى بياورند، بر ما واجب است كه در آن معصيت به آنان اقتدا كنيم و انجام آن معصيت بر ما نيز واجب مى شود. از سوى ديگر معصيت بودن آن موجب حرام بودن آن است، در نتيجه لازم مى آيد وجوب و حرمت بر يك امر بار شود، در صورتى كه اجتماع امر و نهى در يك شىء واحد محال است.
البته فخر رازى تنها عصمت از معصيت را مطرح مى كند، اما براى وجوب اطاعت مطلق، عصمت از سهو و نسيان و خطا نيز لازم است، زيرا فرقى نمى كند كه معصيت شخص واجب الاطاعه ما را از مسير منحرف سازد يا سهو و نسيان و خطاى وى; در هر صورت نتيجه واحد است، پس لازم است كه شخص واجب الاطاعه علاوه بر معصيت، از خطا و سهو و نسيان نيز معصوم باشد.

1 . سوره نساء: آيه 64.
2 . سوره اسراء: آيه 23.
3 . سوره لقمان: آيه 15.
4 . تفسير الرازي: 10 / 161.