آياتى كه به عصمت پيامبر اكرم و اوصياء ايشان نظر دارد

آياتى كه به عصمت پيامبر اكرم و اوصياء ايشان نظر دارد
يكى از آياتى كه به روشنى بر عصمت پيامبر اكرم صلى الله عليه وآله و اوصياء ايشان دلالت دارد «آيه تطهير» است. در اين آيه از اراده خداوند بر دور كردن پليدى از اهل بيت عليهم السلام و پاك گردانيدن ايشان سخن به ميان آمده است. آيه تطهير كه مهم ترين آيه در اثبات عصمت پيامبر اكرم و اوصياء الاهى عليهم السلام است، به جهت اهميت آن در مبحث عصمت امامان عليهم السلام به بررسى تفصيلى آن پرداخته و بحث آن را به آن بخش موكول مى كنيم.
آيه ديگر در اين باره، آيه اى است كه خداى تعالى مى فرمايد:
(وَمِمَّنْ خَلَقْنا أُمَّةٌ يَهْدُونَ بِالْحَقِّ وَبِهِ يَعْدِلُونَ);1
و از خلقى كه آفريده ايم گروهى به حق هدايت و به حق دادگرى مى كنند.
بدون ترديد اين آيه بر عصمت تمام هدايت كنندگان به سوى حق دلالت مى كند; زيرا كسى كه مى خواهد ديگران را به حق هدايت و بر اساس آن داورى كند، لزوماً بايد دو خصوصيت داشته باشد. نخست اين كه حق را كاملاً بشناسد تا هيچ گاه در تشخيص آن از باطل به اشتباه نيفتد، و دوم اين كه همواره بر محور حق حركت كند و هرگز از آن دور نگردد تا براى دادگرى بر اساس حق صلاحيت داشته باشد. روشن است كه اگر كسى از حق جدا شود، صلاحيت هدايت مردم به سوى حق و دادگرى بر اساس آن را نخواهد داشت و كسى كه حق را بشناسد و از آن عدول نكند به يقين معصوم است. بنابراين امتى كه خداوند آن ها را براى هدايت و دادگرى بر اساس حق برگزيده است، معصوم هستند و مى دانيم كه تنها پيامبران و اوصياء ايشان شأنيت هدايت و دادگرى به حق را دارند. در نتيجه اين آيه يقيناً بر عصمت پيامبر اكرم صلى الله عليه وآله و اوصياء حضرتش عليهم السلام دلالت دارد و بلكه از يك نگاه به عصمت همه انبياء الاهى و اوصياء ايشان نيز دلالت مى كند كه به جهت پرهيز از طولانى شدن بحث از پرداختن به اين موضوع صرف نظر مى كنيم.
آيه ديگرى كه عصمت پيامبر اكرم صلى الله عليه وآله و امامان اهل بيت عليهم السلام را بيان مى كند آيه يكصد و سوم سوره آل عمران است. خداى تعالى در اين آيه با امر بر اعتصام و تمسّك به حبل خويش مى فرمايد:
(وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ الله جَميعًا وَلا تَفَرَّقُوا);2
و همگى به حبل خداوند تمسك كنيد و از گرد آن متفرق نشويد.
چنان كه مى بينيم، در اين آيه بندگان خدا به صورت مطلق به اعتصام بر حبل خداوند امر شده اند و روشن است كه امر مطلق به اعتصام به كسانى كه مرتكب خطا و عصيان شوند محال است. پس آيه فوق بى شك بر عصمت حبل الله دلالت دارد و چون در سنّت رسول اكرم صلى الله عليه وآله ـ كه تنها مفسر و تبيين كننده كتاب است ـ اوصياء پيامبر اكرم صلى الله عليه وآله به عنوان مصداق حبل الله معرفى شده اند،3 پس اين آيه بر عصمت پيامبر اكرم صلى الله عليه وآله و اوصياء ايشان اشاره دارد.
آيه ديگر، آيه شريفه انذار است. خداوند در اين آيه مى فرمايد:
(إِنَّما أَنْتَ مُنْذِرٌ وَلِكُلِّ قَوْم هاد);4
همانا تو فقط ترساننده اى و هر قومى را هدايت گرى است.
اين آيه نيز بر عصمت پيامبر اكرم صلى الله عليه وآله و اميرالمؤمنين عليه السلام دلالت دارد، زيرا ـ چنان كه پيش از اين نيز اشاره شد ـ انذار و هدايت ديگران بدون برخوردارى از عصمت ناممكن است. پس آن كس كه وظيفه انذار و هدايت قومى را بر عهده دارد بايد معصوم باشد. روشن است كه خطاب خداوند در اين آيه به پيامبر اكرم صلى الله عليه وآله است و خداوند پيامبر خويش را منذر مى خواند و بر اساس سنّت صحيح و صريح نبوى، «هاد» در اين آيه را حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام قصد كرده است.5در نتيجه آيه فوق نيز به عصمت پيامبر اكرم صلى الله عليه وآله و وصىّ ايشان نظر دارد.
خداى تعالى در آيه اى ديگر مى فرمايد:
(بَلْ عِبادٌ مُكْرَمُونَ * لا يَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَهُمْ بِأَمْرِهِ يَعْمَلُونَ);6
بلكه آنان بندگان تكريم شده و مقرب خدايند كه هرگز در سخن گفتن از او پيشى نمى گيرند و بر اساس امر خداوند عمل مى كنند.
پُرواضح است كه اين فقط معصوم است كه هرگز در سخن گفتن بر خدا پيشى نمى گيرد و همواره بر اساس امر و فرمان خداوند عمل مى كند، و از آن جا كه در سنّت نبوى، پيامبر و اهل بيت او عليهم السلام مصداق «عباد مكرمون» معرفى شده اند، لذا اين آيه شريفه نيز بى شك به عصمت پيامبر اكرم صلى الله عليه وآله و اوصياء حضرتش دلالت دارد.
آيه مباركه زير نيز بر عصمت پيامبر اكرم صلى الله عليه وآله و ائمه اطهار عليهم السلام دلالت دارد. خداوند سبحان مى فرمايد:
(مَنْ يُشاقِقِ الرَّسُولَ مِنْ بَعْدِ ما تَبَيَّنَ لَهُ الْهُدى وَيَتَّبِعْ غَيْرَ سَبيلِ الْمُؤْمِنينَ نُوَلِّهِ ما تَوَلّى وَنُصْلِهِ جَهَنَّمَ وَساءَتْ مَصيرًا);7
هر كه با رسول خدا به مخالفت برخيزد، پس از آن كه راه هدايت بر او آشكار گرديد و راهى غير از راه مؤمنان در پيش گيرد، وى را به همان راه ضلالتى كه برگزيده واگذاريم و او را به جهنم افكنيم كه بد منزلگاهى است.
آيه ديگر آيه مودّت است. از اين آيه نيز مى توان عصمت رسول خدا صلى الله عليه وآله و امامان اهل بيت عليهم السلام را استفاده نمود كه بحث تفصيلى پيرامون آن را به محل خود وامى گذاريم.

1 . سوره اعراف: آيه 181.
2 . سوره آل عمران: آيه 103.
3 . تفسير الثعلبي: 3 / 163; شواهد التنزيل: 1 / 169 / ح 178; فضائل اميرالمؤمنين عليه السّلام (ابن عقدة): 18.
4 . سوره رعد: آيه 7.
5 . المستدرك على الصحيحين 3 / 129 ـ 130; تفسير ابن أبي حاتم: 7 / 2225 / ح 12152.
6 . سوره انبياء: آيه 26 ـ 27.
7 . سوره نساء: آيه 115.