حرب بن حسن طحّان
پيرامون اين شخص هيچ تضعيفى صورت نگرفته و احدى از عالمان رجالى اهل سنتبه جز هيثمىاو را تضعيف نكرده اند. هيثمى نيز در ابتدا تصريح مى كند كه حرب و ساير راويان حديث توثيق شده اند، اما پس از آن ادعا مى كند كه عده اى آن ها را تضعيف كرده اند، ولى اشاره نمى كند كه تضعيف از سوى چه كسانى صورت گرفته و وجه تضعيف چيست!1
بامراجعه به كتب رجالى، روشن مى گردد كه تنها كسى كه در حرب بن حسن طحّان مناقشه كرده ابوالفتح ازدى است. البتهبا توجه به نقل ابن حجر از ازدىوى در خود حرب بن حسن خدشه اى نكرده است، بلكه در حديث وى مناقشه نموده است.
ابوالفتح ازدى درباره وى مى گويد:
ليس حديثه بذاك;2
حديثش از اعتبار بالايى برخوردار نيست.
با اين وجود ذهبى تصريح مى كند كه به قول أزدى اعتنايى نمى شود. وى مى نويسد:
لا يلتفت إلى قول الأزدي، فإنّ في لسانه في الجرح رهقاً;
به قول ازدى توجه نمى شود، زيرا كه وى در جرح راويان پا را فراتر از
حد مى گذارد.
از سويى ديگر ابن حبّان، حرب بن حسن طحّان را توثيق كرده و او را در ثقات نام برده است.3 ابن ابى حاتم نيز، درباره او مى نويسد:
سألت أبي عنه، فقال: شيخ;4
از پدرم درباره حرب سؤال كردم كه در پاسخ گفت: شيخ است.
اگر تعبير شيخ5 درباره يك محدّث به منزله تأييد و توثيق او نباشد، يقيناً جرح او نيز به شمار نمى رود.
و بالاخره ابن النجاشى6 درباره حرب مى گويد:
عاميّ الرواية، أي شيعي قريب الأمر. له كتاب. روى عنه يحيى بن زكريا اللؤلؤيي;7
رواياتش عامّ است، يعنى شيعىِ قريب الأمر است. وى داراى كتاب است. يحيى بن زكريا لؤلؤيى از وى روايت مى كند.
در اين كلام نيز از او به عنوان يك محدّث ياد شده و هيچ جرمى متوجّه او نيست. بنابراين تضعيف سند روايت به جهت وجود حرب بن حسن طحّان هيچ وجهى ندارد.
1. ر.ك: مجمع الزوائد: 7 / 103.
2. لسان الميزان: 2 / 184 / ش 827 ; ميزان الإعتدال: 1 / 469 / ش 1768.
3. الثقات: 8 / 213; هم چنين ر.ك: لسان الميزان: 2 / 184 / ش 827 .
4. الجرح والتعديل: 3 / 252 / ش 1126.
5. ملا على قارى «شيخ» را استاد كامل مى داند. وى مى نويسد: «المحدّث» و «الشيخ» و «الإمام» هو «الأستاد الكامل»; جمع الوسائل في شرح الشمائل: 70.
6. وى مرحوم احمد بن على نجاشى، صاحب كتاب رجال نجاشى و از مهم ترين عالمان رجالى شيعه است. ابن حجر عسقلانى از وى به «ابن النجاشي» ياد كرده است.
7. ر.ك: لسان الميزان: 2 / 184 / ش 827 ; نجاشى پيرامون وى مى نويسد: «حرب بن الحسن الطحان كوفيّ، قريب الأمر في الحديث، له كتاب عامي الرواية»; رجال النجاشي: 148 / ش 386.