3 . حوزه علمى ايجى در سرزمين فارس:
قاضى عضدالدين ايجى ]متوفّاى 756[، در ايران مدرسه اى در علم كلام تأسيس نمود. بزرگان و مشهورترين دانشمندان در آن جا پرورش يافتند. پيشتاز آنان سعدالدين تفتازانى است. در همين مدرسه بود كه ايجى كتاب مواقف و تفتازانى كتاب مقاصد را نگاشتند.
نگاه علمى هر دو كتاب به كتاب تجريد بوده و پيرو آن هستند كه با مقايسه ميان تجريد و اين دو كتاب، به خوبى اين مطلب را مى توان دريافت; ليكن هيچ يك به اين موضوع تصريح نمى كنند. در اين ميان وقتى تفتازانى ديگر نمى تواند خود را كنترل كند و چاره اى جز ذكر نام تجريد و مؤلف آن را ندارد، با بى ادبى هر چه تمام نام مؤلف تجريد را مى برد كه خود دلالت بر فراوانى خشم و كينه او نسبت به خواجه نصيرالدين طوسى است.
او مى گويد: «جاى بسى تعجّب است كه برخى از شيعيان متأخّر كه نزد هيچ يك از محدّثين حاضر نشده و هيچ حديثى را در امر دين ياد نگرفته و نقل نكرده اند!! در كتابشان به نقل بسيارى از اخبار و رواياتى كه در طعن و بدگويى بزرگان صحابه است اقدام كرده اند. اگر خواستى، به كتاب تجريد كه به حكيم نصير طوسى منسوب است مراجعه كن، خواهى ديد كه چگونه ياور باطل ها و تثبيت كننده دروغ ها شده است و چنين كينه توزى و تعصّب ورزيدن نسبت به بزرگانى كه به عترت پيامبر و اولاد وصى او منسوب و در نقل روايت معصوم اند، روا نيست».1
1 . شرح المقاصد في علم الكلام: 2 / 287.