تأويل حديث توسط فخر رازى:
فخر رازى جهت توجيه عقايد خويش، دست به تأويل حديث زده و گفته است:
راكب البحر يحتاج إلى أمرين، أحدهما: السفينة الخالية عن العيوب والثقب. والثاني: الكواكب الظاهرة الطالعة النيرة، فإذا ركب تلك السفينة ووقع نظره على تلك الكواكب الظاهرة، كان رجاء السلامة غالباً، فكذلك ركب أصحابنا أهل السنة حبّ آل محمّد ووضعوا أبصارهم على نجوم الصحابة، فرجوا من الله تعالى أن يفوزوا بالسلامة والسعادة في الدنيا والآخرة;1
كسى كه به كشتى سوار مى شود به دو چيز نياز دارد: كشتى بدون عيب ونقص و ستاره هاى ظاهر، نورانى و روشنايى بخش. پس چنان چه آن كشتى را سوار شد و به آن ستاره هاى آشكار نگاه دوخت، اميد سلامتش مى رود; از اين رو همراهان سنّى ما بر كشتى دوستى آل محمّد سوار شده و به ستاره صحابه چشم دوخته اند و از خداى تعالى اميد رستگارى، سلامت و سعادت را در دنيا و آخرت دارند.
وى مدعى شده كه براساس حديث «أصحابي كالنجوم بأيّهم اقتديتم اهتديتم»، كشتى اهل بيت براى حركت در مسير نجات به كمك نجوم احتياج دارد، پس همان طور كه اهل بيت عليهم السلام كشتى نجات اُمّت هستند، اصحاب رسول خدا صلى الله عليه وآله نيز وسيله نجاتند.
در پاسخ فخر رازى بايد گفت:
اوّلا: بزرگانى از اهل سنّت مثل احمد بن حنبل و ديگران حديث «اصحابى كالنجوم» را ضعيف دانسته اند.2 ابن تيميه نيز در اين باره مى گويد:
وأما قوله: أصحابي كالنجوم فهذا الحديث ضعيف، ضعّفه أهل الحديث… وليس هو في كتب الحديث المعتمدة;3
اما روايت «اصحابى كالنجوم…» ضعيف است و اهل حديث آن را ضعيف دانسته اند… و آن در كتاب هاى حديثى مورد اعتماد ]و معتبر[ وجود ندارد.
ثانياً: بر فرض پذيرش صحّت اين حديث، ستارگان در روز هيچ نقشى در جهت يابى كشتى ندارند.
و ثالثاً: بر فرض اين كه كشتى فقط به هنگام شب حركت كند، باز هم هر ستاره اى نمى تواند راهنماى آن باشد.
حاصل آن كه براساس حديث سفينه، پذيرش امامت اهل بيت پيامبر صلى الله عليه وآله تنها راه نجات است و اين موضوع بيان گر اصل دين بودن مسأله امامت است.
1 . تفسير الرازي: 27 / 167.
2 . در تحقيق اين حديث ساختگى رساله مستقلّى به نام «رسالة في حديث أصحابي كالنجوم» تأليف كرده ايم و منتشر شده است كه براى اطلاع بيشتر مى توان به آن رجوع نمود.
3 . منهاج السنّة: 8 / 257.