ازدواج موقّت و دليل قرآنى

ازدواج موقّت و دليل قرآنى
خداوند متعال مى فرمايد:
(فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ);1
پس هر گاه از آن زنان بهره مند شديد… .
در روايتى آمده: جمعى از صحابه و تابعين كه در قرائت قرآن و فهم و درك احكام آن، مرجع ديگران بودند، تصريح كرده اند كه اين آيه درباره ازدواج موقّت نازل شده است. گفته مى شود كه آنان اين آيه را اين گونه تلاوت مى كردند:
فما استمتعتم به منهن إلى أجل;
پس هر گاه تا وقتى معيّن از آن زنان بهره جستيد.
آنان اين آيه را در مصحف هاى خود به همين شكل مى نگاشتند. پس در اين صورت آيه به جواز ازدواج موقّت تصريح دارد. از كسانى كه اين آيه را در صحّت ازدواج موقّت برشمرده اند مى توان عبداللّه بن عباس، أبى بن كعب، عبداللّه بن مسعود، جابر بن عبداللّه، ابوسعيد خدرى، سعيد بن جبير، مجاهد، سدّى و قتاده را نام برد.2
فراتر اين كه حديث نگاران از ابن عباس اين گونه نقل مى كنند كه او سه مرتبه گفت: «به خدا سوگند، خداوند اين آيه را اين گونه نازل كرد».
از طرف ديگر، نقل شده كه ابن عباس و أبى بن كعب تصريح كرده اند كه اين آيه نسخ نشده است.
بالاتر اين كه قرطبى تصريح مى كند كه دلالت اين آيه بر ازدواج موقّت، ديدگاه همگان است. وى مى گويد: «همگان گفته اند كه مقصود (از اين آيه) ازدواج موقّت است كه در صدر اسلام رايج بوده است».3

1 . سوره نساء: آيه 24.
2 . براى آگاهى بيشتر در اين زمينه ر.ك: تفسيرهاى طبرى، قرطبى، ابن كثير، زمخشرى و الدر المنثور سيوطى در ذيل اين آيه. هم چنين ر.ك: احكام القرآن، جصّاص: 2 / 208، السنن الكبرى، بيهقى: 7 / 335، المنهاج، نووى: 9 / 153، المغنى، ابن قدامه: 7 / 571.
3 . تفسير قرطبى: 5 / 130 : در اين منبع چنين آمده است: «وقال الجمهور: المراد نكاح المتعة الّذي كان في صدر الإسلام».