چگونگى تكليف در عصر ظهور
گفتيم كه در بحث رجعت پرسش ديگرى مطرح است كه آيا بعد از زمان ظهور و دولت امام زمان عليه السلام تكليف وجود دارد يا نه؟
اگر در آن دوران تكليف وجود دارد پس وجود امام نيز ضرورى است. بنابراين بحث مى شود كه امام در آن زمان كيست؟ و اگر ائمه متعدّد خواهند بود چند نفر و چه كسانى هستند؟ و دولت و حكومت آن ها چقدر است؟
علامه مجلسى رحمه الله و برخى از بزرگان ديگر درباره زمان بعد از امام عصر عليه السلام متوقف هستند و مى گويند: روايات در اين باره مختلف است و ما در اين مسئله توقف داريم.1 بنابراين، اصل وجود تكليف در آن دوران واضح نيست، ولى به اعتقاد ما در زمان حضرت مهدى عليه السلام تكليف وجود دارد، اما توبه ستمگران پذيرفته نمى شود. قرآن كريم مى فرمايد:
(يَوْمَ يَأْتي بَعْضُ آياتِ رَبِّكَ لا يَنْفَعُ نَفْسًا إيمانُها لَمْ تَكُنْ آمَنَتْ مِنْ قَبْلُ أَوْ كَسَبَتْ في إيمانِها خَيْرًا);2
آن روز كه برخى از آيات پروردگارت تحقق پذيرد، ايمان آوردن كسى كه پيش تر ايمان نياورده، يا در ايمانش عمل نيكى انجام نداده، سودى به حال او نخواهد داشت.
بنابراين آيه، زمان رجعت، زمان توبه نيست، آن هايى كه خلاف كرده اند، استحقاق عقاب دارند. بناست از آن ها انتقام گرفته شود، اما زمان تكليف است. ائمه عليهم السلام نيز رجوع خواهند كرد.
به اعتقاد ما رجوع ائمه عليهم السلام در زمان امام عصر عجل الله تعالى فرجه الشريف با وظيفه امامتى نيست; بلكه آن بزرگواران به اين عالم رجوع مى كنند تا شاهد انتقام از دشمنانشان بوده و عزّت و شكوه اهل بيت عليهم السلام را ببينند.
آن گاه سؤال مى شود كه كى و چگونه امامان دوباره از اين عالم رحلت مى كنند؟ اگر بعد از زمان حضرت مهدى عليه السلام وجود دارند، در صورتى كه حكومتى باشد آيا ائمه عليهم السلام بعد از امام زمان حكومت خواهند كرد؟ اولين امام كيست؟ و به چه ترتيب خواهد بود؟ و هم چنين پرسش ها و مباحث ديگرى كه ما نيز در آن مباحث توقف داريم.
آن چه مسلّم است كه بين «امام» و «مأموم» ارتباط مفهومى وجود دارد و هر يك متقوّم به ديگرى است، هم چنان كه اصل تكليف به وجود امام عليه السلام قائم است. در حديثى ابوحمزه ثمالى مى گويد: به امام صادق عليه السلام عرض كردم: آيا زمين بدون امام مى ماند؟
فرمود:
لو بقيت الأرض بغير إمام لساخت;3
اگر زمين بدون امام باشد، اهل خود را فرو برد.
اين بود اجمالى از اعتقاد به رجعت كه حضور امام عرض مى كنيم. اينك به اختصار درباره دولت حضرت امام مهدى ارواحنا فداه كه مرتقب و منتظر آن هستيم مطالبى بيان مى نماييم.
1 . ر.ك: بحار الأنوار: 53 / 148.
2 . سوره انعام (6): آيه 158.
3 . الكافى: 1 / 179، حديث 10، علل الشرائع: 1 / 196، حديث 5، بحار الأنوار: 23 / 24، حديث 30.