نكته جالب
جالب اين كه كلمه «أنتم» در اين عبارت به صورت جمع آمده است، يعنى همه ائمّه علهيم السلام، اما كلمه «السبيل» به صيغه مفرد آمده، هر چند در مواردى به صيغه جمع نيز تعبير شده، نكته دارد. چون راه همه ائمه عليهم السلام يكى است، همه آن بزرگواران مردم را راهنمايى و از آنان دستگيرى مى كنند. قول، فعل، هدف، هدايت، ارشاد، موعظه و تعليم همه آن بزرگواران يكى است.
از اين رو زيد شحّام مى گويد: امام صادق عليه السلام در سخنى فرمودند:
أوّلنا محمّد وأوسطنا محمّد وآخرنا محمّد؛1
نخستين ما محمّد، وسطى ما محمّد و آخر ما محمّد است.
در علم حديث و اصول نيز اين بحث مطرح است كه اگر كسى مطلبى را از امامى شنيده باشد مى تواند به امام ديگرى نسبت بدهد. براى مثال سخنى را از امام صادق عليه السلام شنيده آيا حق دارد آن را به امام باقر يا امام رضا عليهم السلام نسبت دهد؟
مى فرمايند: بله حق دارد؛ زيرا همه آن ها يك چيزى مى گويند. در روايتى آمده است كه امام صادق عليه السلام فرمود:
حديثي حديث أبي، وحديث أبي حديث جدّي، وحديث جدّي حديث الحسين، وحديث الحسين حديث الحسن، وحديث الحسن عليهم السّلام حديث أمير المؤمنين عليه السلام، و حديث أمير المؤمنين حديث رسول الله صلى الله عليه وآله وحديث رسول الله قول الله عزّوجلّ؛2
سخن من سخن پدرم است، سخن پدرم، سخن جدّم، سخن جدّم سخن امام حسين، سخن امام حسين سخن امام حسن، سخن امام حسن سخن اميرالمؤمنين صلوات الله عليهم، سخن اميرالمؤمنين سخن رسول خدا و سخن رسول خدا صلى الله عليه وآله گفتار خداوند متعال است.
1 . الغيبة، نعمانى: 86 ، حديث 16، المحتضر: 160، بحار الأنوار: 25 / 363، حديث 23.
2 . الكافى: 1 / 53، حديث 14، بحار الأنوار: 2 / 179، حديث 28.