پيش گفتار

بسم اللّه الرحمن الرحيم

الحمد للّه ربّ العالمين والصلاة والسلام على سيّدنا محمّد وآله الطاهرين المعصومين ولعنة اللّه على أعدائهم أجمعين من الأوّلين والآخرين
پيش گفتار
بى ترديد، بهترين راه براى شناخت هر فردى خود اوست; به اين معنا كه اگر بتوانيم از حالات، ويژگى ها و كردارهاى او به شخصيّت واقعى او پى ببريم و يا اگر به گفته او در معرّفى خودش اعتماد كنيم، به ديگرى مراجعه نبايد كرد. از اين رو، حالات و كمالات پيشوايان معصوم عليهم السلام را از طريق خودشان بايد به دست آورد كه خود معرّف و شناساى خودشان هستند.
يكى از راه هاى شناخت آن بزرگواران، انديشه و تأمّل در دعاها و زيارت هايى است كه از شخص آنان صادر شده است. اگر ما در مفاهيم والاى اين دعاها و زيارت ها تدبّر كنيم و بينديشيم، به يقين شناخت و معرفت ما به آن بزرگواران بيشتر خواهد شد.
همه مى دانيم زيارت هاى بسيارى با مضامين عالى و گوناگون براى حضرات معصومان عليهم السلام نقل شده است; ولى در اين بين، چند زيارت، شاخص هستند كه به آن ها توجّه ويژه مى شود. از اين زيارت ها چند زيارت را مى توان نام برد:
يكم. زيارت امير مؤمنان على عليه السلام در روز غدير خم: اين زيارت، سلسله اى از معارف والا، حقايق و مطالبى اعتقادى را در بر دارد.
دوم. زيارت عاشورا: با اين زيارت، امام حسين عليه السلام در روز عاشورا و ساير ايام زيارت مى شود كه آثار و بركات بسيارى دارد. بزرگان ما به صدور اين زيارت شريفه يقين دارند، به گونه اى كه برخى از آنان در اين مورد فرموده اند: اگر كسى زيارت عاشورا را نپذيرد، مى توان گفت اساساً شيعه نيست.1
بنابراين، بزرگان همواره به آن توجّه داشته اند. كسى كه زيارت عاشورا را مى خواند، به طور طبيعى به حضرت سيّدالشهداء عليه السلام و امامان معصوم عليهم السلام، معرفت مى يابد، ولايت او تقويت مى گردد، از دشمنان اهل بيت عليهم السلام بيزارى مى جويد كه اگر ولايت، بدون برائت باشد، اثرى نخواهد داشت.
سوم. زيارت آل ياسين: اين زيارت براى توجّه، توسّل و ايجاد ارتباط با ساحت قدس حضرت ولى عصر امام زمان عجل اللّه تعالى فرجه الشريف است كه در اين خصوص بسيار مؤثّر است.
چهارم. زيارت جامعه أئمّة المؤمنين عليهم السلام، معروف به زيارت جامعه كبيره.
بديهى است كه هر يك از اين زيارت ها شايسته شرح و توضيح جداگانه اى است. از اين رو، شرح هاى بسيارى در اين زمينه از ديرباز نگارش يافته كه نام برخى از آن ها در خصوص زيارت جامعه ذكر خواهد شد.
امتياز زيارت جامعه در اين است كه هر يك از ائمه اطهار عليهم السلام و نيز همه آن ها را مى شود با آن زيارت نمود و از نظر محتوا مشتمل مطالبى است كه اگر در جاهاى ديگر وجود داشته باشد به صورت پراكنده است. البته اهتمام بزرگان از قديم الايام به اين زيارت از جهت حفظ كردن، خواندن و يا شرح نوشتن و نيز كلماتى كه در عظمت آن گفته اند كاشف از برجستگى اين زيارت در بين زيارات مى باشد.
و از آن جا كه در زمان ما توجّه به معارف كم گشته، بلكه در بعضى از معارف متعلّق به اهل بيت عليهم السلام تشكيك و يا شبهه افكنى مى شود، لازم دانستم فرصت شب هاى ماه مبارك را مغتنم شمرده و در اين باره با كمك آيات قرآن مجيد و روايات وارده از اهل عصمت عليهم السلام مذاكره اى داشته باشم.
و از اين كه به اين كار موفق شدم و فى الجمله خدمتى صورت گرفته از خداوند متعال و عنايات حضرت ولى عصر عليه السلام شكرگزار هستم، و دوستانى را كه تقبّل زحمت نموده و مطالب را تدوين كرده اند دعا مى نمايم.
على حسينى ميلانى

1. ابواب الجنان (مخطوط): 328 تأليف فقيه پرهيزگار و جليل القدر شيخ خضر شلاّل (متوفاى 1250 هـ). وى مى گويد: «قد يكون المنكر لها خارجاً عن المذهب».