معناى اهل بيت

معناى اهل بيت
عنوان اهل بيت در قرآن و سنّت، جنبه اصطلاحى يافته است. اين است كه گفته مى شود: قرآن مجيد براى خود لغت خاصّى دارد; ضمن اين كه به زبان عربى مبين است.
«اهل بيت» در كتاب و سنّت به گونه اى اصطلاح شده كه گويى لقب، عنوان و ـ به قول امروزى ها ـ تابلويى براى پيامبر خدا، امير مؤمنان على مرتضى، صدّيقه طاهره فاطمه زهرا و ائمّه عليهم السلام شده است. خود پيامبر اكرم صلى اللّه عليه وآله و امير مؤمنان على عليه السلام از اهل بيت هستند. البتّه اين بحث در جايگاه خود به تفصيل بيان شده است.
از جمله موارد طرح مقصود از عنوان «اهل بيت» تفسير آيه تطهير است، آن جا كه خداوند متعال مى فرمايد:
(إِنَّمَا يُرِيدُ اللّهُ لِيُذْهِب عَنكمُ الرِّجْس أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطهِّرَكمْ تَطهِيراً);1
خداوند فقط مى خواهد هر گونه پليدى را از شما اهل بيت دور كند و شما را به طور كامل پاك سازد.
ما به طور مفصّل اين مطلب را در ذيل آيه بحث كرده ايم.2 اين جا نيز جاى بحث است كه مراد از «اهل بيت» كيست؟ آيا آن گونه كه بعضى از سنّى ها نوشته اند معناى لغوى مراد است; يعنى كسانى كه در آن خانه زندگى مى كنند تا شامل زنان، كنيزها و غلام ها نيز شود؟ يا مراد از اهل بيت چيز ديگرى است؟
منظور از «اهل بيت» در آيه مباركه معناى لغوى نيست. قرآن كريم درباره حضرت موسى عليه السلام مى فرمايد:
(وَسارَ بِأَهْلِهِ);3
و همراه خانواده اش حركت كرد.
معلوم است كه فقط عيالش همراهش بوده است و ديگر كسى نبوده، پس معناى لغوى مراد است و اين غير از عنوان «اهل بيت» مى باشد. لذا برخى خلط مبحث كرده و مى گويند: كلمه «اهل» فقط بر زن اطلاق مى شود.
آرى، واژه «اهل» بر زن اطلاق شده و كسى منكر اين معنا نيست. امّا عنوان «اهل بيت»، عَلَميّت پيدا كرده وعنوان مشير قرار گرفته، جعل ثانوى پيدا كرده و اصطلاح شده است.
به سخن ديگر، اين عنوانى است كه مصداقى در لسان كتاب و سنّت جز محمّد و آل محمّد، يعنى حضرات اهل عصمت عليه وعليهم السلام ندارد. اگر ذريّه آن حضرت نيز ملحق شود، از باب (أَلحَْقْنَا بهِمْ ذُرِّيَّتهُمْ)4 است; يعنى از باب الحاق است وگرنه در حال اطلاق افراد ديگرى مراد نيست و تفصيل اين مطلب در آينده خواهد آمد، ان شاء اللّه.

1. سوره احزاب (33): آيه 33.
2. ر.ك: نفحات الازهار: 20 / 73، آيه تطهير.
3. سوره قصص (28): آيه 29.
4. سوره طور (52): آيه 21; «فرزندانشان را به آن ها ملحق مى كنيم».