غلو از ديدگاه روايات

غلو از ديدگاه روايات
روايات بسيار جالبى در كتاب بحار الانوار در مورد غلو از پيامبر خدا صلى اللّه عليه وآله و معصومان عليهم السلام وارد شده است.
در روايتى از پيامبر خدا مى خوانيم كه حضرتش مى فرمايد:
لا ترفعوني فوق حقّي، فإنّ اللّه تبارك تعالى اتّخذني عبداً قبل أن يتّخذني نبيّاً;1
مرا بيش از آن چه هستم بالاتر نبريد; چرا كه خداى تعالى پيش از آن كه مرا به پيامبرى برگزيند، به بندگى برگزيده است.
اين روايت نشان مى دهد كه برخى از مردم در زمان پيامبر خدا صلى اللّه عليه وآله به الوهيّت آن حضرت معتقد شدند و نيز از اين روايت معناى غلوّ معلوم مى شود.
در روايت ديگرى از امير مؤمنان على عليه السلام آمده كه آن حضرت مى فرمود:
اللهمّ إنّي بريء من الغلاة كبراءة عيسى بن مريم من النصارى. اللهمّ اخذلهم أبداً ولا تنصر منهم أحداً;2
خدايا! من از غاليان، به سان دورى عيسى بن مريم از نصارا دور هستم. خدايا! همواره آنان را خوار گردان و كسى از آنان را يارى نكن.
در روايت ديگرى، حضرت ولى عصر عليه السلام مى فرمايد:
تعالى اللّه عز وجل عمّا يصفون سبحانه وبحمده، ليس نحن شركائه في علمه ولا في قدرته;3
خداوند متعال از آن چه توصيف مى كنند فراتر است. پاك و منزّه است و مورد ستايش است. ما نه در علم و دانش او شريك هستيم و نه در قدرت و توان مندى او.
هم چنين امير مؤمنان على عليه السلام مى فرمايد:
إيّاكم والغلوّ فينا، قولوا: إنّا عبيد مربوبون، وقولوا في فضلنا ما شئتم;4
هرگز در مورد ما غلو ننماييد. بگوييد: ما بندگان تربيت يافته خدا هستيم و در مورد برترى ما آن چه خواستيد بگوييد.
بديهى است كه اين روايات به ما ميزان مى دهند، كه در اين باره به كلام علاّمه مجلسى رحمه اللّه خواهيم پرداخت.
در روايتى حضرت امام رضا عليه السلام مى فرمايد:
فمن ادّعى للأنبياء ربوبيّة أو ادّعى للأئمّة ربوبيّة أو نبوّة أو لغير الأئمّة إمامة فنحن منه برآء في الدنيا والآخرة;5
هر كس براى پيامبران مقام ربوبيّت يا براى يكى از ائمّه مقام ربوبى يا پيامبرى، يا براى غير امامان مقام امامت و پيشوايى ادّعا كند، ما از او در دنيا و جهان آخرت بيزار هستيم.
امير مؤمنان على عليه السلام مى فرمايد:
وإيّاكم الغلوّ كالغلوّ من النصارى، فإنّي بريء من الغالين;6
مبادا به سان نصارا غلو كنيد. به راستى كه من از غلو كنندگان بيزارم.
در روايت ديگرى راوى از امام رضا عليه السلام مى پرسد:
يابن رسول اللّه! فإنّ معي من ينتحل موالاتكم ويزعم أنّ هذه كلّها صفات علي عليه السلام وأنّه هو اللّه ربّ العالمين.
فلمّا سمعها الرضا عليه السلام ارتعدت فرائصه وَتَصَبَّبَ عرقاً وقال: سبحان اللّه عمّا يقول الظالمون الكافرون علوّاً كبيراً. أو ليس كان علي عليه السلام آكلاً في الآكلين فشارباً في الشاربين؟!7
اى فرزند رسول خدا! من با كسى آشنا هستم كه موالات شما را به خود مى بندد و پندارش اين است كه همه اين ها، صفات على عليه السلام است و او همان خدا و پروردگار جهانيان است.
هنگامى كه امام رضا عليه السلام اين سخن را شنيد، اعضاى بدنش لرزيد و عرق بدن مباركش را فرا گرفت و فرمود: پاك و منزّه است خداوند متعال و بلندمرتبه از گفتار ستم گران و كفرورزان. مگر نه اين است كه على عليه السلام با غذاخورندگان غذا مى خورد و با آشامندگان مى آشاميد؟!
آرى، او انسانى هم چون بقيّه مردم بود. گفتنى است كه در اين زمينه روايات جالب ديگرى نيز وجود دارد.

1. بحار الانوار: 25 / 134، 265 و 272.
2. الامالى، شيخ طوسى: 650، حديث 1350.
3. الصحيفة الهادية والتحفة المهديه: 236.
4. الخصال: 614، بحار الانوار: 10 / 92 و 25 / 270.
5. عيون أخبار الرضا عليه السلام: 1 / 217، بحار الانوار: 25 / 134 و 271.
6. الاحتجاج: 2 / 438، بحار الانوار: 4 / 303 و 25 / 273.
7. همان: 25 / 275.