بى نيازى زيارت جامعه از سند
به رغم آن كه پيش تر در مورد سند اين زيارت تحقيق شد و آن را اثبات كرديم، بايد گفت در مواردى اصلاً به سند نياز نيست; به اين معنا كه وقتى سخنى از گوينده اى دريافت كنيم و از مذاق او آگاهى داشته باشيم و سطح انديشه، علم، سبك كلام او را از جهت فصاحت، بلاغت، ادبيات بشناسيم، از طرفى معانى و مفاهيم والا و مطالبى كه در سخن گوينده است، حقايقى باشند كه دست بشر عادى به آن نمى رسد، در اين گونه موارد شكى در صدور سخن نداشته و به دنبال سند نمى گرديم.
به سخن ديگر، كلامى كه از جهت سبك، لحن، اسلوب ادبى، فصاحت و بلاغت و از جهت محتوا در سطح بالا و داراى حقايق و واقعيّت هايى است كه بشر عادى را توان رسيدن به آن نيست، نيازى به سند ندارد و به يقين از معصوم عليه السلام است.
براى نمونه، دعاى كميل، دعاى صباح به يقين از امير مؤمنان على عليه السلام و دعاى عرفه از امام حسين سيّدالشهداء عليه السلام صادر شده اند; چه سند داشته باشند و چه سند نداشته باشند. بنابراين، اگر ما اندك اُنسى با كلمات اهل بيت عليهم السلام داشته باشيم و با سبك عبارات و اسلوب كلام آن بزرگواران آشنا باشيم، به سند نياز نخواهيم داشت و كلام والاى آنان را خواهيم شناخت.
از اين رو، آن گاه كه از برخى از بزرگان دانشمندان در مورد برخى از روايات، دعاها و زيارت ها پرسيده مى شد، پاسخ مى دهند: قوّت متن براى اطمينان به صدور اين ها از معصوم عليه السلام كافى است. هنگامى كه از شيخ محمّد حسين كاشف الغطاء رحمه اللّه در مورد يكى از دعاها مى پرسند، با صراحت پاسخ مى دهد: قوّت متن كاشف از قطعيّت صدور آن از معصوم است، گرچه سندى نداشته باشيم.1
همين قوّت متن، كبراى منطبق بر زيارت جامعه مى گردد و بنابر همين اصل، هنگامى كه از سيّد بزرگوار، فقيه، محدّث، عارف به كلمات اهل بيت عليهم السلام سيّد عبداللّه شبّر رحمه اللّه در مورد زيارت جامعه مى گويد:
وإنّ فصاحة ألفاظها وبلاغة مضامينها تنادي بصدورها عن ينابيع الوحي والإلهام;2
به راستى كه فصاحت واژگان و فرازها، بلاغت مضمون ها و عبارت هاى زيارت جامعه حاكى از آن است كه اين زيارت، از چشمه هاى وحى و الهام جوشيده است.
بنابر آن چه بيان شد، ترديدى نيست كه زيارت جامعه از زياراتى به شمار مى رود كه از اهل عصمت صادر شده است.
و اين كه عبارت هاى اين زيارت يا مفاهيم و مدلول هاى آن ها در روايات معتبر ديگر آمده است، تا جايى كه برخى از عبارت ها و مدلول هاى آن ها در روايات اهل سنّت نيز وارد شده است. شاهد صدق ديگرى بر اطمينان و يقين ما به صدور اين زيارت از آن مقام مقدّس مى باشد.
1. ر.ك: الفردوس الأعلى: 76.
2. الانوار اللامعه فى شرح الزيارة الجامعه: 18.