اَلسَّلامُ عَلى اَئِمَّةِ الْهُدى وَمَصابيحِ الدُّجى وَاَعْلامِ التُّقى;امامان هدايت گر

امامان هدايت گر
اَلسَّلامُ عَلى اَئِمَّةِ الْهُدى وَمَصابيحِ الدُّجى وَاَعْلامِ التُّقى;
سلام بر پيشوايان هدايت گر، چراغ هاى فروزان در تاريكى ها و نشانه هاى پرهيزكارى.
اين سه عبارت از نظر معنا تقارب دارند.
امامان هدايت گر هستند، هم چنان كه خدا هدايت گر است كه (اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقيمَ)1، رسول اللّه صلى اللّه عليه وآله هدايت گر است كه (وَإِنَّكَ لَتَهْدي إِلى صِراط مُسْتَقيم);2 «همانا تو به راه راست هدايت مى كنى» و قرآن هدايت گر است كه (إِنَّ هذَا الْقُرْآنَ يَهْدي لِلَّتي هِيَ أَقْوَمُ);3 «به يقين اين قرآن به راهى كه استوارترين راه هاست هدايت مى كند».
هدايت ائمه عليهم السلام همان هدايت خدا، رسول و قرآن است.
در مقابل ائمّه هدى عليهم السلام، ائمّه ديگرى هستند كه از اين ها منقطع هستند; چرا كه اگر امامى در طول ائمّه ما عليهم السلام باشد، به سهم خود چون برآمده از نور اهل بيت عليهم السلام مى باشد، امام است; ولى در مقابل آن ها كسانى هستند كه ادّعاى امامت براى آن ها شده و يا به تعبير قرآن امام هستند، امّا امام ضلالت و گم راهى، پس دو نوع امام وجود دارد:
1 . امام هدايت گر;
2 . امام ضلالت و گم راه كننده.
در كتاب كافى روايت شده است كه امام صادق عليه السلام فرمود:
إنّ الأئمّه في كتاب اللّه عز وجل إمامان: قال اللّه تبارك وتعالى: (وَجَعَلْناهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنا)4 لا بأمر الناس، يقدّمون أمر اللّه قبل أمرهم وحكم اللّه قبل حكمهم، قال: (وَجَعَلْناهُمْ أَئِمَّةً يَدْعُونَ إِلَى النّارِ)5 يقدّمون أمرهم قبل أمر اللّه وحكمهم قبل حكم اللّه، ويأخذون بأهوائهم خلاف ما في كتاب اللّه عز وجل;6
امامان و پيشوايان در قرآن دو گروهند: (گروه نخست) كسانى اند كه خداى تعالى در قرآن درباره آنان مى فرمايد: «آنان را پيشوايانى قرار داديم كه به امر ما (مردم را) هدايت مى كردند». آنان به امر مردم هدايت نمى كنند; بلكه امر خدا را بر امر مردم مقدم داشته و حكم خدا را پيش از حكم مردم مى دانند.
(و گروه دوم كسانى هستند كه) خداى تعالى درباره آنان مى فرمايد: «آن ها را پيشوايانى قرار داديم كه به سوى آتش فرا مى خوانند». اينان خواست مردم را بر خواست خدا مقدم داشته و حكم مردم را پيش از حكم خدا مى دانند و بر طبق هوا و هوس خود; بر خلاف آن چه در قرآن آمده است رفتار مى كنند».
امامان در قرآن بر دو گروهند: امامان هدايت گر و امامان گمراه كننده. اين هدايت و يا ضلالت تشريعى است. در مورد امامان هدايت گر دو آيه آمده است:
1 . خداوند متعال در سوره انبياء مى فرمايد:
(وَجَعَلْناهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنا);7
و آنان را پيشوايى قرار داديم كه به امر ما (مردم را) هدايت مى كردند.
2 . و در سوره سجده مى فرمايد:
(وَجَعَلْنا مِنْهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنا);8
و از آنان پيشوايانى قرار داديم كه به فرمان ما (مردم را) هدايت مى كردند.
در هر دو آيه عبارت (يَهْدُونَ بِأَمْرِنا) مشترك است. شاهد اين است كه هر دو در جعل (يَهْدُونَ بِأَمْرِنا) مشتركند.
در مقابل امامان هدايت گر كسانى هستند كه (يَدْعُونَ إِلَى النّارِ). اين جا نيز جعل است. در آينده خواهد آمد كه اين عالَم، عالَم تكليف است و انسان فاعلِ مختار است و اينان دو گروه متصوّرند:
1 . كسانى كه با اختيار و به دست خود گم راه مى شوند;
2 . كسانى كه نه فقط گم راهند; بلكه به دست خود ديگران را نيز گم راه مى كنند و باعث ضلالت ديگران مى شوند.
خداوند متعال به مقتضاى قاعده لطف بايستى كسانى را امام و پيشوا قرار دهد كه آن ها مقرِّب مردم و بندگان به سوى خداوند متعال باشند و آنان را از معصيت حضرت احديت و گم راهى باز دارند و به جهت همين جعل، خداوند متعال مى فرمايد: (يَهْدُونَ بِأَمْرِنا);9 «به امر ما (مردم را) هدايت مى كردند.»

1. سوره حمد (1): آيه 5.
2. سوره شورا (42): آيه 52.
3. سوره اسراء (17): آيه 9.
4. سوره انبياء (21): آيه 73.
5. سوره قصص (28): آيه 41.
6. الكافى: 1 / 216، حديث 2، الاختصاص: 21، بحار الانوار: 24 / 156، حديث 13.
7. سوره انبياء (21): آيه 73.
8. سوره سجده (32): آيه 24.
9. همان و سوره انبياء (21): آيه 73.