3 . ابن ديزيل
يكى ديگر از رجال اين حديث، ابواسحاق ابراهيم بن حسين همدانى كسائى مشهور به ابن ديزيل (متوفاى سال 281 هـ . ق) است. كتاب هاى تذكرة الحفّاظ، الوافى بالوفيات، البداية والنهاية، طبقات القرّاء، و… شرح حال اين راوى را نگاشته اند.1
در اين جا به عبارات كوتاهى از كتاب سير اعلام النبلاء بسنده مى كنيم. ذهبى در اين اثر خويش درباره او اين گونه مى نگارد:
ابن ديزيل، امام، حافظ، ثقه و مورد اعتماد و عابد بود. او در مكه، مدينه، مصر، شام، عراق و جبال به شنيدن حديث مبادرت ورزيد و اين احاديث را به خوبى جمع آورى كرد. او كمى قبل از سال دويست هجرى به دنيا آمد. از ابونعيم و… روايت مى شنيد.
ابوعوانه و… از وى روايت نقل كرده اند. او يك روز در ميان روزه مى گرفت.
حاكم نيشابورى درباره ابن ديزيل مى گويد: او ثقه و مورد اعتماد و امين است.
ابن خِراش نيز او را راست گفتار و صدوق مى داند.
ذهبى در ادامه مى نويسد:
او فصل الختام براى تشخيص استحكام احاديث است. از او نقل شده كه گفته: اگر كتابم در دستم، احمد بن حنبل در سمت راست من و يحيى بن معين در سمت چپ من باشند، هيچ بيم و دغدغه اى ندارم.
مقصود او اين است كه كتابش بسيار دقيق و با اتقان بوده است.
صالح بن احمد در تاريخ همدان مى نويسد: از جعفر بن احمد شنيدم كه مى گفت: از ابوحاتم رازى درباره ابن ديزيل سؤال كردم، او گفت: به جز راست و نيكى از او نديده و نشنيده ام…2
1 . تذكرة الحفاظ: 2 / 608، الوافى بالوفيات: 5 / 227، البداية والنهايه: 11 / 71، طبقات القراء: 1 / 11.
2 . سير أعلام النبلاء: 13 / 184.