نقل روايت ياد شده از تفسير ثعلبى و پذيرش آن
بسيارى از علماى اهل سنّت، روايت ياد شده را در كتاب هاى مختلف خويش از تفسير ثعلبى نقل كرده و آن را پذيرفته اند. در اين جا برخى از عبارت هاى علماى اهل سنّت در اين باره را مرور مى كنيم:
سبط ابن جوزى مى نويسد:
سيره نگاران اتّفاق نظر دارند كه داستان غدير خم پس از بازگشت رسول خدا صلى الله عليه وآله از حجة الوداع و در هجدهم ذى حجه اتفاق افتاد. پيامبر صلى الله عليه وآله همه صحابه را ـ كه شمارشان 120 هزار نفر بود ـ جمع كرد و فرمود:
من كنت مولاه فعلي مولاه…;
هر كس من مولاى او هستم، پس على مولاى اوست… .
رسول خدا صلى الله عليه وآله با اين عبارات خود بدون هيچ گونه اشاره و كنايه اى، به طور صريح اين موضوع را اعلام كرد.
ابواسحاق ثعلبى نيز در تفسير خود با ذكر سند چنين آورده است:
وقتى رسول خدا صلى الله عليه وآله اين عبارات را فرمود، خبر در همه جا پيچيد و در مناطق مختلف منتشر شد. اين خبر به حارث بن نعمان فهرى رسيد… .1
سمهودى در اين باره مى نويسد:
ثعلبى در تفسير خود روايت مى كند: از سفيان بن عيينه پرسيده شد: آيه (سَأَلَ سائِلٌ بِعَذاب واقِع) درباره چه كسى نازل شد؟
او گفت: تو مسأله اى را از من پرسيدى كه هيچ كس پيش از تو سؤال نكرده بود. پدرم از جعفر بن محمّد و او از پدران خويش نقل كرد:
وقتى رسول خدا صلى الله عليه وآله در غدير خمّ بود، فرياد برآورد و مردم را جمع كرد. آن گاه دست حضرت على عليه السلام را گرفت و فرمود:
من كنت مولاه فعليٌّ مولاه;
هر كس من مولاى او هستم، پس على مولاى اوست.
اين موضوع در مناطق مختلف پيچيد و منتشر شد. اين خبر به حارث بن نعمان رسيد… .2
مناوى در شرح روايت «من كنت مولاه فعليٌّ مولاه» مى نويسد:
در تفسير ثعلبى از ابن عيينه چنين روايت شده:
پس از آن كه رسول خدا صلى الله عليه وآله اين عبارت را فرمود، سخنش در همه جا منتشر شد. اين خبر به حارث بن نعمان رسيد. او نزد رسول خدا صلى الله عليه وآله آمد و عرض كرد: اى محمد! … .3
زرقانى نيز به نقل اين روايت پرداخته است. وى مى نويسد:
در تفسير ثعلبى آمده: ابن عيينه مى گويد: پس از آن كه رسول گرامى اين عبارت را فرمود، سخنش در همه جا منتشر شد. اين خبر به حرث بن نعمان رسيد. او نزد رسول خدا صلى الله عليه وآله آمد و عرض كرد: اى محمد!… .4
ابن صبّاغ مالكى در اين باره مى گويد:
امام ابواسحاق ثعلبى در تفسير خويش چنين آورده: از سفيان بن عيينه درباره آيه (سَأَلَ سائِلٌ بِعَذاب واقِع) سؤال شد كه اين آيه درباره چه كسى نازل شده است؟ او پاسخ داد… .5
زرندى نيز در اين باره مى گويد: امام ابواسحاق ثعلبى در تفسيرش اين گونه مى نگارد: از سفيان بن عيينه پرسيدند: آيه (سَأَلَ سائِلٌ بِعَذاب واقِع)درباره چه كسى نازل شده است؟… .6
1 . تذكرة خواصّ الأُمّة: 30.
2 . جواهر العقدين ـ بخش دوم ـ : 1 / 98.
3 . فيض القدير فى شرح الجامع الصغير: 6 / 218.
4 . شرح المواهب اللدنّية: 6 / 13.
5 . الفصول المهمّة فى معرفة الأئمّة: 42.
6 . نظم درر السمطين: 93.