فیاض لاهیجی

فیاض لاهیجی 1
فيّاض لاهيجى از علماى شيعه و شارح التجريد در كتاب شوارق الإلهام فى شرح تجريد الكلام، هر دو تعريف فوق را ذكر مى كند.2
بنابراين، هدف علماى اسلام از تأسيس علم كلام اين بوده كه «به نيكوترين روش»، به اثبات اصول دين از طريق ارائه حجّت معتبر عقلى و نقلى، بپردازند تا هدايت جويان را راهنمايى كنند، معاندين را محكوم نمايند و از قواعد دينى در برابر شبهات دروغگويان، پاسدارى كنند; چرا كه عقايد دينى، پايه و اساس علوم شرعى و احكام عملى به شمار مى آيد و به همين جهت، صحّت عقايد دينى موجب قبولى اعمالى شرعى مى شود. چگونه ممكن است كه اعمال مبتنى بر عقايد باطل و نيز اعمال آنان كه به دين خود شك دارند، مورد قبول واقع شود؟!
بنابراين، علم كلام ـ با توجّه به موضوع آن ـ يكى از مهم ترين علوم ضرورى براى امّت اسلامى محسوب مى شود; چرا كه اين علم، واجبات اعتقادى مكلّفين را روشن مى سازد; درست همان گونه كه علم فقه، واجبات و منهيّات عملى مكلّفين را در اختيار آنان مى گذارد; با اين تفاوت كه تقليد در فقه جايز است، امّا در كلام، جايز نيست.
و از طرفى همان گونه كه بقاى احكام فرعى شريعت مقدّس اسلام، در گرو علم فقه و تلاش هاى فقهاست، پاسداشت اصول اعتقادى نيز از رهگذر علم كلام و آثار متكلّمان، حاصل مى شود.
پر واضح است كه آگاهى انسان از دليل ها و برهان هاى مرتبط با اعتقادات صحيح و به حق، موجبات دفاع از اين عقايد و پاسخ گويى به شبهات مطرح شده پيرامون آن را فراهم مى آورد و بالاتر اين كه، ترويج نوشتارى و گفتارى عقايد مذكور را نيز ميسّر مى سازد… .

1 . نام كامل وى، شيخ عبدالرزّاق بن على بن حسين لاهيجى گيلانى، ملقب به فيّاض است. لاهيجى از علماى محقّق، دقيق و حكيم در علم كلام بود كه در قم تدريس مى كرد. وى از شاگردان مولى صدرالدين محمّد شيرازى و داماد ايشان بود. از تأليفات لاهيجى مى توان به شوارق الأنوار و بوارق الأسرار في الحكمه، الكلمات الطيّبه في المحاكمة بين ملاصدرا وبين الميرداماد، ديوان شعر فارسى، حواش على حاشية الخضرى و شوارق الإلهام فى شرح تجريد الكلام، نام برد. گفته اند كه لاهيجى به سال 1051 هجرى درگذشت، اما آقابزرگ تهرانى، آن را اشتباه دانسته و سال وفات او را سال 1072 هجرى مى داند.
براى آگاهى بيشتر در احوالات او ر.ك: رياض العلماء: 3 / 114، أعيان الشيعة: 7 / 470، طبقات أعلام الشيعة: 2 / 141، شماره 7185، الأعلام: 3 / 352.
2 . شوارق الإلهام: 1 / 5 .