آیت الله سید علی حسینی میلانی
انتشارات حقایق اسلامی، چاپ پنجم، 1393، قم
ناگزیر در هر عصر و زمانی، امامی وجود دارد که مردم امامتش را باور کنند، به او اقتدا نمایند، در همه مسائل از او اطاعت کنند و او را حجت میان خود و پروردگار قرار دهند. همه مسلمانان بر این باورند که این امت، یک مهدی دارد و در این باره هیچ اختلافی ندارند. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) مردم را از آمدن او آگاه ساخته، آنان را به ظهورش مژده داده و نامها، صفات، القاب و دیگر خصوصیات او را بیان نموده است. روایاتی که در این زمینه در کتابهای شیعه و سنی نقل شده از حد تواتر نیز بسیار فراتر رفته است. از همین رو برای مسلمانان در مورد این اعتقاد جای هیچ اختلافی وجود ندارد. هر کس بر این احادیث اطلاع یابد و پس از تحقیق و بررسی، درستی آنها را دریابد؛ آنگاه با چنین التفاتی به تکذیب اصل مهدویت بپردازد، در واقع فرمایش رسول خدا (صلی الله علیه و آله) را تکذیب کرده است.
ما شیعیان پیشوایان دوازده گانه بر این عقیدهایم که امام مهدی علیه السلام فرزند امام حسن عسکری علیه السلام و از سلاله امام حسین علیه السلام، دوازدهمین پیشوا از اهل بیت عصمت و طهارت است. ما معتقدیم که امام مهدی علیه السلام به دنیا آمده و زنده است، اما در پس پرده غیبت، به حیات مبارک خود ادامه میدهد. این اعتقاد، از ضروریات مذهب ماست و هر شیعهای که در این اعتقاد تردید ایجاد نماید، از دایره تشیع خارج است.
کتاب پیش رو، با بیان عقیده شیعه درباره حضرت مهدی علیه السلام به نقد و بررسی شبهههای مطرح شده در این زمینه میپردازد و این پژوهش را در سه بخش سامان میدهد:
بخش یکم: مهدویت و امام مهدی علیه السلام از دیدگاه مسلمانان
بخش دوم: روایتهای معارض
بخش سوم: مسأله مهدویت و پرسشها و شبههها
برای گفتگو با پیروان دیگر مذاهب و دعوت آنها به پذیرش اعتقاد به مهدویت، ناگزیر باید از دلیلهای قابل قبول و روشهای استوار استفاده نمود و به وسیله آن، عالمان و منصفان وابسته به مذاهب دیگر را مورد خطاب قرار داد. البته در این میان افرادی وجود دارند که استدلالهای فراوان و موعظه حسنه، به حال آنها سودی نمیبخشد و گفتگو با آنها فایدهای ندارد. در پیشگفتار اثر، مؤلف در ده صفحه برای نمونه، به نقل عبارات رهبر فکری این دسته از اهل سنت میپردازد.
در بخش اول، از چند محور در زمینه مهدویت و امام مهدی علیه السلام از دیدگاه مسلمانان بحث شده است.
فصل اول با عنوان «امت اسلامی و امام مهدی» است که در این فصل، نام شماری از مشهورترین نگارندگان و نویسندگان اهل سنت آورده شده که در طول قرنهای مختلف تاریخ به ثبت و نگارش احادیثی که درباره امام مهدی علیه السلام آمده اهتمام ورزیدهاند. نام برخی از بزرگان صحابه که این احادیث را روایت کردهاند، نام تعدادی از علمای اهل سنت که به صراحت، تواتر احادیث امام مهدی علیه السلام را مطرح کردهاند و در نهایت نام چند تن از علمای اهل سنت که دست کم صحت این روایات را مورد تأکید قرار دادهاند، آورده شده است.
«امام مهدی علیه السلام و مهدویت در احادیث متواتر» عنوان فصل دوم است. با مراجعه به سنت قطعی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) با سه حدیث متواتر درباره موضوع امامت روبه رو میشویم که در مجموع ضرورت همیشگی وجود امام را به اثبات رسانده است.
وجوب شناخت امام هر زمان (مَن ماتَ و لَم یَعرِف اِمامَ زمانِه ماتَ مِیتة جاهِلیَة)
دو جانشین رسول خدا (حدیث ثقلین به روایت جابر، زیدبن ارقم، زیدبن ثابت و ابوسعید خدری)
خلفای دوازده گانه: حدیث سوم اینکه خلفای رسول خدا 12 نفر هستند. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) تعداد پیشوایان و امامان را مشخص فرمودند، همانها که شناختشان واجب است و هر کس بدون شناخت آنان از دنیا برود به مرگ جاهلی مرده است؛ همان پیشوایانی که تا روز قیامت ملازم قرآن هستند و قرآن نیز از آنها جدا نمیگردد.
فصل سوم با عنوان «مهدی علیه السلام از اهل بیت است»، این بحث مطرح میشود که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به صراحت بیان فرمودهاند که مهدی علیه السلام از اهل بیت ایشان است، همو که زمین را پس از فراگیر شدن ظلم و جور، از عدل و داد سرشار خواهد کرد. دستهای دیگر از روایات مهدی علیه السلام را از فرزندان فاطمه (سلام الله علیها) دانستهاند و در روایات فراوان دیگری آمده است که مهدی علیه السلام در شمار فرزندان امام حسین قرار دارد.
با اعتقاد به این که هیچ گاه زمین از پیشوایان حق خالی نمیشود، فصل چهارم با عنوان «موعود تولد یافته»، نامگذاری شده است. بسیاری از علمای اهل سنت به تولد، زنده بودن و وجود امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) اعتراف میکنند و ایشان را فرزند امام حسن عسکری علیه السلام میدانند که تنها به ذکر نام شماری از آنان بسنده شده است.
بخش دوم، به بیان روایتهای معارض میپردازد. در برخی کتابهای اهل سنت، روایاتی دیده میشود که با روایات متواتری که از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نقل شد، مخالف است. بعضی با طرح این روایات و ادعای معارضه، میخواهند حجیت روایات متواتر گذشته را زیر سؤال ببرند. این بخش به بررسی و نقد روایات مذکور اختصاص دارد تا هم کتاب از این ناحیه پربارتر باشد و هم شک و تردیدی پیرامون مهدویت که مورد اتفاق مسلمانان است، باقی نماند. این دست روایات، همگی یا جعلی هستند یا تحریف شدهاند و یا نادرند و از همین رو نمیتوانند در برابر احادیث متواتر یا صحیح قرار گیرند. روایتهایی که در این بخش بدانها پرداخته شده عبارتند از: مهدی، همان عیسی بن مریم است؛ مهدی از فرزندان حسن است و پدرش هم نام پدر پیامبر است.
بخش سوم به مسأله مهدویت و پرسشهای مهم پیرامون آن پرداخته است. مسائلی همچون عمر طولانی حضرت، علت غیبت، چگونگی استفاده از وجود ایشان در زمان غیبت، محل زندگی و زمان ظهورشان.
منو