آیت الله سید علی حسینی میلانی
انتشارات حقایق اسلامی، چاپ چهارم، 1390، قم
شیعه معتقد است که امامت همچون نبوت، منصبی الهی است و باید نصب امام نیز از سوی خداوند متعال باشد. در مسأله‌ی جانشینی رسول خدا، نیز این امر، باید به همراه سندی محکم از سیره و سنت رسول خدا باشد.
در اثبات ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام، این سند محکم و قطعی از سنت و سیره‌ی رسول خدا در احادیثی همچون حدیث منزلت نمایان است.
افزون بر دلایل روایی، دلایل عقلی هم، امامت امیرالمؤمنین علیه السلام را اثبات می‌کند. آیت الله سید علی حسینی میلانی در کتاب امامت امیرالمؤمنین در سنجش خرد، به بیان این دلایل پرداخته است.
کتاب در دو بخش تنظیم شده است:
بخش اول، ویژگى‌هاى پذیرفته شده براى امام را برمی‌شمارد:
1. علم و دانش
2. شجاعت و دلیرى
3. عدالت و دادگرى
همه معترفند که هر امامی باید این سه ویژگی را داشته باشد.
نویسنده در ادامه به نقد دیدگاه کتاب شرح المواقف می‌پردازد که گفته است:
«در مقابل گفته مشهور، عدّه‌اى گفته‌اند: این اوصاف لازم نیست در امام جمع باشد؛ زیرا که هم اکنون کسى نیست که صاحب همه این ویژگى‌ها باشد».
آنگاه به بررسى عقلى این دیدگاه می‌پردازند که زمان تألیف مواقف و شرح آن، سال‌ها پس از رسول الله بوده و سخن ما درباره‌ی جانشینی رسول خداست. سپس بیان می‌کند که اگر بر فرض دو شخص در یک زمان دارای این ویژگی‌ها باشند باید دید که کدام یک، مرتبه‌ی کمال این صفات را دارد تا او به سرپرستی و امامت انتخاب شود.
بخش دوم: ویژگی‌های امیرمؤمنان علی (علیه السلام) را برمی‌شمارد و برای هر یک از ویژگی‌های حضرت، دلایل و اسنادی نقل می‌کند.
درباره‌ی علم و دانش امیرالمؤمنین علیه السلام، سخنان رسول خدا صلى اللّه علیه وآله را درباره‌ی وی نقل می‌کند که رسول خدا او را «دروازه‌ی دانش نبوى»، «درِ خانه‌ی حکمت»، «روشنگر موارد اختلافى»، «گوش شنوا»، و «بهترین داور» شناسانده است. آنگاه سخنان اصحاب در مقام علمى امیرمؤمنان على علیه السلام را مورد اشاره قرار داده است.
سپس با استناد به سخن نبوی بیان می‌کند که همه‌ی اصحاب در مشکلات علمی خود به امیرالمؤمنین علیه السلام رجوع می‌کردند اما ایشان به هیچ یک از اصحاب نیاز نداشت.
در ادامه به بررسی دانش ابوبکر، عمر، عثمان و دیگران پرداخته و نمونه‌هایی از جهل آنها را به برخی از مسائل و احکام نقل کرده است.
سپس ضمن نقل اعتراف معروف عمر (لولا عليّ لهلك عمر)، به نقش امیرالمؤمنین علیه السلام و شاگردان ایشان در گسترش و نشر علوم اسلامی پرداخته است.
آنگاه دو صفت «شجاعت و دلیرى»، «عدالت و دادگرى» امیرالمؤمنین علیه السلام بررسی شده است.
نقد دیدگاه ابن تیمیّه و سخن‌پراکنی وی از مطالب خواندنی بخش دوم است.
نویسنده معتقد است که: «همه مسلمانان درباره این سه ویژگى اتفاق نظر دارند و بر این باورند که کسى که مردم او را به عنوان جانشین پیامبر و امام بعد از او اختیار مى‌کنند باید این سه ویژگى را دارا باشد تا صلاحیت رهبرى مردم را داشته باشد و اگر یکى از این ویژگى‌ها در او نباشد، چنین کسى لایق این مقام نخواهد بود.
در میان اصحاب رسول خدا صلّی الله علیه وآله این کمالات و فضایل را تنها در وجود على بن ابى طالب علیهما السلام مى‌بینیم و این سه ویژگى در وجود هیچ کس غیر از ایشان دیده نشده است».
وی در پایان، از کسانی که از مقدم شدن شخص غیر برتر بر فرد برتر به بهانه‌ی عمل صحابه دفاع می‌کنند، انتقاد می‌کند.
در انتها کتابنامه کتاب آمده است.
