سند روايت در السيرة النبويه ابن هشام
اين روايت در السيرة النبويه ابن هشام نيز بدون سند نقل شده است. در آن كتاب عنوانى با عبارت «خطابه رسول خدا صلى اللّه عليه وآله در حجّة الوداع» آمده است. آن گاه نگارنده در ذيل اين عنوان مى نويسد: ابن اسحاق مى گويد: سپس رسول خدا صلى اللّه عليه وآله به سفر حج رفت . . . و ]در پايان مراسم حج[ براى مردم خطبه خواند(1).
راوى اين خطابه ابن اسحاق است. به نظر اكثر علماى بزرگ و رجال شناسان، ابن اسحاق فرد مقدوح و مجروحى بوده كه مورد نقد و تضعيف قرار گرفته است. وى به تدليس (فريبكارى در حديث) و به قَدَرى بودن و تشيّع متّهم است. تعداد بسيارى از علما از جمله: سليمان تيمى، يحيى قطّان، وهب بن خالد و مالك بن انس در مورد ابن اسحاق گفته اند كه او فرد بسيار دروغگويى است(2).
(1) السيرة النبويه: 4 / 603 .
(2) شرح حالش را در كتاب هاى رجالى بنگريد. همچنين براى آگاهى بيشتر از شرح حال ابن اسحاق مى توانيد به مطالبى مراجعه كنيد كه حافظ ابن سيّد الناس (متوفاى سال 734) در مقدمه سيره خود به نام عيون الاثر در مورد او نگاشته است.