28 . قاضى شوكانى و نگاهى به شرح حال او
قاضى شوكانى متوفاى سال 1250 هجرى در بحث اجماع مى نويسد:
حديثِ «اصحاب من هم چون ستارگانند به هر كدام كه اقتدا كنيد هدايت مى شويد» بدين معناست كه سخن تك تك اصحاب، حجّيت دارد.
انتقادات گسترده اى عليه اين حديث، مطرح شده است؛ زيرا در ميان رجال آن، نام «عبدالرحيم عمى از پدرش» وجود دارد كه هر دو در نقل روايت بسيار ضعيف هستند تا جايى كه ابن معين مى گويد: عبدالرّحيم دروغ گوست و بخارى و ابوحاتم مى گويند: وى متروك است.
اين حديث، طريق ديگرى نيز دارد و در آن، نام حمزه نصيبى به چشم مى خورد كه او نيز در نقل حديث بسيار ضعيف است.
بخارى مى گويد: احاديث حمزه نصيبى، ناشناخته است.
ابن معين مى گويد: وى پشيزى نمى ارزد.
ابن عدى مى گويد: عموم روايات وى، جعلى و ساختگى است.
اين حديث از طريق جميل بن زيد نيز ـ كه فردى ناشناخته به شمار مى رود ـ روايت شده است.1
شرح حال شوكانى در منابع رجالى اهل سنّت نقل شده است. زركلى درباره او مى نويسد:
محمّد بن على بن محمّد بن عبداللّه شوكانى از علما و فقهاى مجتهد يمن بود كه در صنعاء زندگى مى كرد. وى در «هجره» شوكان (از توابع خولان يمن) به دنيا آمد و در صنعاء پرورش يافت.
شوكانى در سال 1229 هجرى به عنوان قاضى صنعاء منصوب شد و هنگامى از دنيا رفت كه حاكم اين شهر بود. وى تقليد را حرام مى دانست و 114 جلد كتاب از خود بر جاى نهاد… .2
1 . إرشاد الفحول: 126.
2 . براى آگاهى بيشتر از شرح حال شوكانى ر.ك: البدر الطالع: 2 / 214 و 225، أبجد العلوم: 877 ، الأعلام: 7 / 190 و 191 و ديگر كتاب ها.